Doğu Karadeniz bölgesinde bir kıyı yerleşiminin incelenmesi: Sürmene

Abstract

ÖZET Koruma kavramı yaşam çevresinin hızla değiştiği günümüzde yoğun tartışmalara konu olmaktadır. Sosyo-eknomik ve fiziksel değişimlerin kentsel yapıya yansıması olayı, bütün toplumlarda gözlendiğinden, yitirilmekte olan bu değerlerin geçmişin canlı birer kanıtı olarak geleceğe aktarılmasının gerekliliği, günümüzde gittikçe önem kazanmaktadır. Ülkemizde, `Tarihsel Çevre Koruması` henüz tam anlamıyla gereken ilgiyi görmemektedir. Bugüne kadar yapılan çalışmaların ve alınan önlemlerin yetersiz oluşu, bu bölgelerde yaşayan halkın bilinçsiz tutumu ve değişen sosyal yaşantı, geçmişimizi oluşturan maddi kültür birikimimiz olan geleneksel mimarimizin gün geçtikçe yok olmasına sebep olmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesinde de değişen yaşam şartları ile yokol- maya yüz tutan geleneksel doku, günümüzün getirdiği olumsuz şartlara rağmen varlığını devam ettirmeye çalışmaktadır. Amacım, Doğu Karadeniz Bölgesine genelde yaklaşarak tipik bir Karadeniz kıyı yerleşmesi örneği olan Sürmene yerleşmesinin, bölge içinde ki konumuna, yerleşme dokusuna ve geleneksel dokunun çekirdeğini oluşturan konut mimarisine açıklık getirmektir.Araştırmamın birinci bölümünde; Sürmene yerleşme dokusunun oluşumunda etkili olan fiziksel çevre verileri ve bölge tarihi incelenmiştir. ikinci bölümde; Sürmene yerleşme dokusunun tarihsel gelişimi ve yerleşme biçimleri üzerinde incelemeye gidilmiştir. Üçüncü bölümde; Sürmene yerleşmesinde bugüne kadar meydana gelen sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel değişmeler sonucunda yok olmaya başlamış olan geleneksel dokunun yoğun bir şekilde yeraldığı `Soğuksu Mahallesi` incelenmiştir. Çalışmaya, yerleşme ölçeğinden başlayarak dokunun çekirdeğini oluşturan geleneksel konuta kadar inilmiştir. Yerleşme dokusunda yılların deneyimi sonucunda oluşmuş konut planlarının ve cephe düzeninin analiziyle devam edilmiş, geleneksel yapım sistemlerinin irde- lenmesiyle sonuca varılmaya çalışılmıştır. Son bölümde; İncelemeler sonucunda elde edilen bilgilerle açıklık getirilmeye çalışılmış olan `geleneksel dokunun` yok olma nedenleri ve dokunun korunmasına yönelik öneriler verilmeye çalışılmıştır.

SUMMARY There have recently been arguments about the concept of `preservation` due to the rapid change in social life. As the reflection of the socio-economic and physical changes has been observed in the urban structure in ali societies, the necessity of passing these disapearing values on to the next generations as vivid evidences of the past has become essential. in our country the concept of `preservation of historical environment` has not been given the attention it deserves. Insufficient work done, and unsatisfactory measures taken and inhabitants being unaware of the architectural value of the houses in the area and the change in social life have caused our traditional architecture an accumulation of our past and culture to disappear gradually. The aim of this thesis is to look into the traditional texture settlement architecture of the Black Sea coast in general and of Sürmene, a typical example of a seaside town in housing architecture, the main feature of the traditional texture. in the first part of the thesis the physical and historicalenvironmental data which is important in the process of traditional is studied. In the second part the stress is on the historical process of housing texture and the types of housing The third part is on Soğuksu region, where the traditional architectural texture which has been disappearing due to the socio-economic and socio-cultural changes can be seen. In Soğuksu, I started my studies with the settlement of the area and studied the traditional housing the main feature of the traditional architecture. I analysed the housing plans and facades and studied the traditional construction systems which have made up the house. In the last part of the study the reasons of the disappearance of the traditional texture is studied and suggestions about how to preserve the texture have been made.