Baraj deformasyonlarının belirlenmesinde jeodezik yaklaşımların irdelenmesi ve bir öneri

Abstract

IV ÖZET Barajlar bir uygarlık göstergesi olup, 5000 yıldan bu yana insanlığın hizmetindedir. Başlangıçta taşkınlardan korunmak ve su gereksinimini karşılamak için inşa edilen barajlar, yirminci yüzyılda tarım ve sanayi alanındaki geliş meler sonucunda elektrik enerjisi üretmek amacıyla da tasarlanmaya başlanmıştır. Son yıllarda Amerika, İtalya gibi çeşitli ülkelerde meydana gelen ve önemli derecede can ve mal kaybına neden olan yetersizlik ve kazalar, barajların güvenliği konusunda halkın ilgisini son derece artırmıştır. Oysa artan nüfus ve gelişen uygarlığın getirdiği konfor isteminin doğal sonucu olarak büyüyen su ve enerji gereksinimini karşılamak için daha yüksek ve büyük barajlar yapılmaktadır. Birinci derecede yerler daha önce kullanılmış olduklarından, ikinci derecede yerlere inşa edilen bu barajların bir kaza neticesinde ne denli can ve mal kaybına neden olabilecekleri kolaylıkla tahmin edilebilir. Bu nedenle barajların çevresindeki değişikliklerin izlenmesi ve projede öngörülmeyen değişimlerin belirlenerek gerekli önlemlerin zamanında alınması önemlidir. Yukarıda ifade edilen ve barajın yapılması aşamasında başlayan, yaşamı boyunca süren ve deformasyon ölçüleri ve gözlemleri olarak adlandırılan gözleyerek izleme yöntemiyle görevlerini güven içerisinde yapıp yapmadıkları belirlenir. Ayrıca elde edilen bu veriler yardımıyla ileride yapılacak tasarımlar için yeni görüş ve ölçütler sağlanır. Bu çalışmada, incelenen objenin mutlak deformasyonlarını belirleme olanağı veren jeodezik kontrol ağlarının kullanıldığı jeodezik yaklaşımlar üzerinde durulmuştur, önce bu ağların tasarlanması, oluşturulması, ölçülmesi ve bunların değerlendirilmesi açıklanmıştır. Ardından başlıca jeodezik yaklaşımlar irdelenmiş, doğrusal hipotez testleriile geliştirilmiş Karlsruhe Yaklaşımı tanıtılmış ve yeni bir yöntem önerilerek mevcut durum ile karşılaştırılmıştır. Uygulamada, Antalya'daki Oymapınar Baraj ı'nda dört ölçme döneminde yapılan ölçüler değerlendirilerek baraj gövdesinin ve çevresinin davranışları belirlenmiş, değerlendirme sonuçları yorumlanmıştır.

VI SUMMARY Dams as indicators of civilization have been serving to mankind for 5000 years. In the early years, they were constructed for protecting against the overflows of ri vers and meeting the needs of water. At the 20th century, as a result of the developments in agricultural and in dustrial fields, they have been designed for producing energy of electricity. Recently, in many countries such as America and Italy, casual ities due to the accidents and insufficiencies caused many people to arouse their interest on safety of dams. However, the requirements of convenience and the needs of supplying much water and energy depend on constructing the dams which are larger and higher. But, this may bring about more casualities (i.e properties and deaths). Therefore, it is necessary to take measures on time by monitoring the changes around the dam structure and by determining the deformations which are not foreseen in the project. By means of the measurements and observations which are called as measurements of deformation, dams are controlled whether they function in reliance or not. These measurements begin with the begining of the construction works of dam and continue along the lifetime. Moreover, these data lead the new toughts and measures for forward projects. In this study, the geodetic approaches which are based on the determination of the absolute deformations of the object points by means of micro-geodetic networks have been researched. As a first step, some descriptions on micro- geodetic networks (i.e design, establishment, measurements, evaluation methods, etc) are given. In the following sec tions, several approaches on the subject are discussed' and linear hypothesis tests and Karlsruhe Method are repre-VII sented. Giving new suggestions, results are compared with the described methods. Evaluating the measurements which were carried out in Antalya-Oymapmar Dam as four measuring campaigns, the behaviors of dam structure and of its environment have been determined. Finally the results have been discussed and interpreted.