İstanbul`da merkezi ticaret bölgesi ticaret yapılarının gelişimi ve Tahtakale Halil Ağa Hanı (Cinci Han)

Abstract

ÖZET İstanbul, kuruluşundan (M.Ö. 660) günümüze kadar önemli bir ticaret merkezi olmuş ve bunun neticesinde ticaret için gerekli olan mekanlar ortaya çıkmıştır. 1453'de Fetihten hemen sonra inşaa edilmeye başlanan arasta, be desten, çarşı ve dükkanların yanısıra hanlar önemli ticaret yapıları grubunu oluştururlar. İstanbul hanları inşaa edildikleri saha bakımından büyük alanlara oturmalarına rağmen, en az onlar kadar büyük olan camiler kadar yoğun ol arak incelenmemişlerdir. Bu bakımdan İstanbul'un tarihi çekirdeği içinde önemli bir yapılar topluluğunu oluşturan ve asırlar boyunca ticari merkez hüviyetiyle kültürümüzde önemli bir yere sahip olan `İstanbul Hanlar Bölgesi`nde yapılan araştırmalar sonucunda ölçek itibarıyla fazla büyük ol mayan ancak dahil olduğu mimari grup içinde önemli bir yere sahip olduğunu düşündüğümüz Halil Ağa Han (Cinci Han) araştırmanın ana konu sunu teşkil etmektedir. Günümüzün gelişen ve değişen şehir hayatında ihtiyaçlara cevap ve remeyen sivil mimarimizin sade ama kendi dönemi içinde gayet fonksiyonel ürünleri olan bu yapılar korunmaya ve bakıma muhtaç bir haldedirler. Bir çoğu yangınlarda veya imar hareketleriyle yıkılıp ortadan kalkmıştır. Mev cutların bazılarıysa amaç dışı kullanımların yanısıra ilgisizlik ve terkedilmişlekten dolayı harap haldedirler. Bu halde bulunan hanlardan biri olan Ha lil Ağa Hanı (Cinci Han) da aynı kaderi paylaşmaktadır. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Halil Ağa Hanı (Cinci Han)ın içinde bulunduğu İstanbul'un tarihi ticaret merkezinin şehrin kuruluşundan itibaren 19.yya kadar olan gelişimi ve ticaret bölgesini meydana getiren yapılar anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise ticaret bölgesinin karakteristik yapılarından olan hanların Türk mimarisinin dönemleri içinde başlangıcından 19.yy'a kadar olan gelişimi yer almaktadır. üçüncü ve son bölümde İstanbul'un hanlar bölgesindeki yapılardan biri olan Halil ağa Hanı (Cinci Han)'ın bugünkü durumuyla beraber mimari ve yapısal analizinin yapıldığı, eserin İstanbul Hanları içindeki yeri ve önemini belirten ve koruma amaçlı bir müdahale için önerilerde bulunan re storasyon projesi yer almaktadır. Gerek yapının bugünkü durumuna (rölöve) ait, gerekse restitüsyon ve restorasyon projesine ait çizimler diğer analizlerle beraber ekte sunul muştur.

SUMMARY Since Istanbul was built in (B.C. 660) to this day it has been a trade center and accordingly trade localities came into being. Immediately after it was conquered in 1453 construction of shops of same trade, covered bazaar, markets and inns started and formed important trade groups. Though Istanbul inns were built on wide open spaces they have not been closely examined as much as the area of the mosques Therefore the inns included in the historical nucleus of İstanbul are very important part of our culture. When these `District of Istanbul Inns` were examined it was observed that though they were built on smaller lots they formed an important part of the architectural group of their type. Accordingly the main subject of this research is Halil Ağa Han (Djindji Han). These very functional buildings, simple in architecture but very useful within their specified periods are to day far from the require ments of the city life and presently in need of protection and care. Most of them were lost in fires or torndown during the improvement construction construction's some of the existing ones are used for other aims and most of them destroyed due to indifference and disinterest. One of these inns, the Halil Ağa Han (Djindji Han) shares the same fate.This study consist of three parts : in the first part the historic developrcent of the trade life and buildings of İstanbul until 19th century is being told. in the second part the development of inns whicb are the charac- teristic buildings of the Turkish architecture till 19th century is being told.. in the third and last part the present situation of Halil Ağa Han (Djindji Han) its architectural and constructional analysis is discussed and its place among the İstanbul Inns and restoration project to protect the building is described. Enclosed you will find restoration,present condition. and restitution studies and other analysis of the building.