Anıtsal yapılara ek yapı tasarımı ve ek yapı tasarımına etki eden etkenler

Abstract

Genellikle bir kentsel doku içinde yer alan anıtsal yapılara ek yapılacağı za man, bulunduğu çevresel ortam içindeki yerinin iyi anlaşılması gerektiği ve konuya kentsel tasarım açısından yaklaşılması gerektiği düşüncesiyle; birinci bölümde kent kavramının ne olduğuna, oluşumunda etkin olan faktörlere değinilerek; tarihsellik kav ramının sosyal yapı değişimiyle beraber değişmesi, modern ve postmodern kent dü şüncelerinin tarihsellik - kent ve kent kimliği konularına yaklaşımı; kent kimliği, kimlik içinde yeralan unsurlar; anıtların bu kimlik içindeki yeri, kentsel imge oluşumundaki et kileri vurgulanmıştır. İkinci bölümde anıt kavramının ne olduğu, tarihsel süreç içinde kavramın (kap samın) gelişimi; ülkemizde korumaya yönelik eski eserler kanunundaki anıt kavramının gelişimini ve 'kavramsal olarak anıt'ın içerği ile koruma kanunlarındaki içeriğine değini lerek, anıtların sınıflandırılmasına ve anıtsallığı belirleyici niteliklere değinilmiştir.Anıt- sal yapıların korunması açısından iyi özümsenip değerlendirilmesi gereken bu nitelik- lerder^sonra, koruma kavramı, kapsamı ve amacına, tarihsel süreç içinde, kentsel kim lik kavramının ve anıt kavramının ve kapsamının gelişimiyle beraber doğal olarak geli şimi gereken mimari koruma kavramı ve kapsamının gelişim aşamalarına, koruma ne denleri ve korunması gerekli değerlerle bu korumanın gerçekleştirilmesi aşamasında kullanılan koruma yöntemlerine belirtilmiştir. Koruma -anıtsal yapı içinde koruma eyle mi- anıtsal yapı grubu çevresinde yapı eylemi olarak sınıflanabilecek olan durum belir tilerek, kent içinde anıtsal çevrede - yeni tasarım ve koruma konusuna değinilmiştir. Ek yapı tanımı, ek yapı yapılmasına etki eden faktörler konusuna üçüncü bö lümde girilmiş, tek yapıya yapılan somut eklemelerin yanında, kentsel çevre içinde ya pılan tek yapıların da, yapısal ölçekle yeni tek yapı olmasına rağmen, kentsel ölçekle (ya da yapı grubu ölçeğinde) kimliğe etkisi nedeniyle ek yapı kavramı içinde yer aldığı na değinilmiştir. Zaten tek yapı ölçeğinde de olsa ayrı yapı yapmaktan farklı bir yeri olan ek yapının anıtsal yapının yanında olmasının önemine değinilmiştir. Bir yandan yapısal ölçekte koruma bir yanda aktif yaşama katabilme ve yeni yapı eylemi arasında ki ikilemde konumlanan 'anıtsal yapıya ek yapı' kavramı bir diğer yandan çevresel etki si ve görsel değer koruma çabaları taşıması birinci ve ikinci bölümde vurgulandığı gibi tekrar konu edilmiştir.Ek yapmayı gerektiren nedenler (gerekçeler) sınıflandırılmıştır.Dördüncü bölüm ek yapının biçimlenişine ve tasarımına etki eden etkenleri içerir. Farklı şekillerde sınıflandırılması mümkün olan pek çok etkenin buradaki sınıf landırmasında Dibner'in sınıflandırması esas alınmıştır, işlevsel gerekliliklerin getirdiği sınırlama ve verilerin yanında, gerek tasarımcının gerekse anıtsal yapının içinde bu lunduğu toplumun biçimlenişe etkilerine, ekonomik gücün sınırlamasının ya da koruma politikalarına etkisinin getirdiği sınırlamalar ve politik etkenlerde koruma kanunları - imar kanunları, siyasal gücün yaptırım istemi ya da baskısı, politik gücün koruma ya da ekonomi politikasına göre belirlediği yönün etkisine değinilmiştir.Alan boyutu, yerleşim, topografya gibi fiziki etkenlerin ek yapının biçimlenişine konumlanacağı yeri seçiş aşa masında yaptığı etkileri ve mevcut yapının fiziksel, işlevsel verilerinin yanında sahibol- duğu niteliklerden dolayı görsel etkisinin ve öneminin koruma çabaları açısından ko- numlanış yerine (birleşme imkanları vb. açısından) etkisi dile getirilmiştir. Görsel etkile rin getirdiği duyumlamaya yönelik beklentiler ise estetik etkenler adı altında incelen miştir. Estetik etkenler konusunun estetik kavramı, mimaride estetik olgusu ile girilmiş, estetik anlayışın ve çevrenin görsel değerlerinin bozulma nedenleri gruplanmaya çalı şılmış ve mevcut bina ile anıtsal yapının bağlamsal bütünlük kurmalarına katkısı olabi leceği düşünülen estetik ölçütleri belirtilmiştir. ENÖN'ün anlatısına dayanarak estetik ölçütleri diye kabullenilen temel tasar ilkeleri: tekrar, aralıklı tekrar, uygunluk, zıtlık, ka ram, egemenlik, denge ve birliktir. Son olarak ek yapının tavrına yönelik yapılan sınıflandırmalar belirtilmiş bun lardan KURRENT'ın sınıflandırması olan, 'Kentte kendine özgü dil kullanmak - koru mak, onarmak - Bağdaştırmak` ele alınarak yapılmış olan ek yapı örneklerine geçilmiş tir. Çalışma altıncı bölümde sonuç diye' bir yazı ile çalışma tamamlanmıştır.

Due to importance of monumental building in the city and value of general view, 'the fact and identity of the city is mentioned in the first chapter. Before protecting and restoring them or before building new ones the city and the factors which effect of building formation and developing historical understanding, which are bounded to the city or social growth, is tried to be explained as the post of the 'fact of the city' in this work. An idea 'identity of city' includes as the elements which consist of the city identity and where the monumental buildings are settled in this identity. In the perception of the city identity effect of the monumental building which forms the city image can help us to understand the importance of the monumental buildings and areas for general view's of values. The second chapter try to explain the meaning of monument and meaning of protect. First of all it starts to the subject with meaning of monument and growth of meaning and contents it in the historical period until during now. Then it covers the contents of in our country Laws of Preservation of monuments. After clasification of monuments, the peculiarity which determinants of monument to be explained. The explainetion of monument surely bringings with action of preservation meaning and contents of preservation. Developing of meaning and reasons of preservation and values which is necesary to preserve and the methods of preservation try to be explained in this part. At the end of this part, its includes 'preservation and new building in the monumental area in the city`. Such questions can come in to mind, what is the building addition and which factors to be acted to make addition and importance of th- addition building with connected monumental building-area and reasons which is made necesary to addition building are answered in the third chapter subject. These reasons determine that = functional reasons (for expandation or giving a new function), changing image or creating new image and aranging phisicial conditions of new building. Chapter four is to be consisted of active which is act changing the new desing to added monumental building. These are accepted that as functional necesarity, social, economical and political effects and phisicial effects which consider site size, location, topography and efects of existing buildings and areas, and other efects,aestheticial effects. The term of aesthetic effects explains that what is mean aesthetic and what are criterions of aesthetic. In this work basic design principles are accepted as the criterions of aesthetic. These can be group repetition, periodical repetition, being approprate (fitting), contrast, hierarchy, sovereignity, equtlibrium (balance), unity. After the clasification (or determination) attitude towards to some new addition buildings examples which is designed and made presented fifth chapter at the and of this work. Instead of result, the sixth chapter preparing.