Soğuk savaş sonrası enerji güvenliği bağlamında İran dış politikası

Abstract

Enerji güvenliği, tüketici ülkelerin, makul fiyatlardan, farklı kaynaklardan ve sürdürülebilir bir şekilde arz güvenliklerinin sağlanması olarak tanımlanmaktadır. Jeopolitik istikrarsızlıklar, doğal afetler, terörizm veya yatırım eksikliği gibi nedenler bir ülkenin enerji güvenliği boyutunda sorun yaşamasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, devletler enerji arz güvenliklerini sağlamak için farklı stratejiler geliştirmektedirler. Enerji güvenliği, özellikle hidrokarbon kaynakları bakımından zengin olan Ortadoğu için oldukça önemli bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, Ortadoğu'nun en önemli ülkelerinden biri olan İran'ın Soğuk Savaş sonrası dış politikası enerji güvenliği bağlamında ele alınacaktır.Soğuk Savaş'ın bitmesiyle iki kutuplu sistemin sona ermesi, Humeyni'nin vefatı ve ABD'nin Irak müdahalesi gibi küresel etkileri olan olayların meydana gelmesi, İran dış politikasında önemli değişikliklere neden olmuştur. İran'ın coğrafi konumu ve zengin yeraltı kaynakları, bu olaylardan sonra enerji güvenliğinin dış politikada daha önemli bir faktör olarak yer almasına neden olmuştur. Özellikle İran'ın nükleer enerji çalışmaları, uluslararası gündemi ve İran dış politikasını meşgul eden en önemli konulardan biri olmuştur.Soğuk Savaş sonrası şekillenen yeni uluslararası sistemde enerji güvenliği, İran dış politikası açısından her geçen gün daha fazla önem kazanan bir parametre haline gelmiştir. Enerji güvenliğinin, İran'ın dış politikası açısından stratejik önemini koruyacağı tahmin edilmektedir.

Energy security is defined as the supply security of consumer countries at reasonable prices, from different sources and in a sustainable manner. Reasons such as geopolitical instability, natural disasters, terrorism or lack of investment can cause a problem in terms of a country's energy security. For this reason, governments are developing different strategies to ensure energy supply security. Energy security is a very important concept especially for the Middle East which is rich in hydrocarbon resources. In this study, post-Cold War foreign policy of Iran, which is one of the most important countries in the Middle East, will be discussed within the context of energy security. The end of the bipolar system with the end of the Cold War, the death of Khomeini and the occurrence of internationally influential events, such as the US intervention in Iraq, caused significant changes in Iranian foreign policy. Iran's geographical location and rich resources have made energy security a more important factor in foreign policy after these developments. Particularly, Iran's nuclear energy efforts have been one of the most important issues that preoccupied the international agenda and Iranian foreign policy. Energy security has become an increasingly important parameter for Iranian foreign policy in the new international system shaped after the Cold War. Energy security is expected to maintain its strategic importance in terms of Iran's foreign policy.