Hasta ve muayene odalarının görsel konfor koşulları açısından incelenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Özet Sağlık yapılarında, kullanıcıların görsel eylemlerini doğru ve rahat bir biçimde gerçekleştirebilmelerini sağlayacak, optimum bir görsel ortamın (çevrenin) oluşturulması zorunludur. Bu ortam oluşturulurken de, belirli bir aydınlatma düzeninin kurulması gerekir. Kurulacak olan aydınlatma düzeninde, görsel algılamanın eksiksiz bir biçimde gerçekleştirilebilmesi için iyi görme koşullarının sağlanmasında etkin rol oynayan aydınlığın, niceliği, niteliği, ışıklılık ve çevrede yer alan yüzey özellikleri gibi önemli etkenler göz önünde bulundurulmalıdır. Bu çalışmada, sağlık yapılarının en önemli bölümlerinden olan, hasta ve muayene odalarında optimum görsel çevrenin oluşturulmasında rol oynayan görsel konfor etkenleri incelenerek, doğal ve yapay aydınlatma düzenlerinde bu etkenlere ilişkin temel koşullar saptanmıştır. Ayrıca, İstanbul 'daki 3 hastanede seçilen 6 hasta ve 3 muayene odası, görsel konfor koşullan ve aydınlatma düzenleri açısından incelenerek değerlendirilmiştir. Bu amaca yönelik olarak 8 bölüm oluşturulmuştur. Bu bölümler ve kapsamları şöyledir; 1.Bolüm; Bu bölümde konuya genel bir giriş yapılarak, sağlık yapılarının önemine değinilmiş ve yazının amaç ve kapsamı belirtilmiştir. Ayrıca, hasta ve muayene odalarının önemine değinilmiştir. 2.Bölüm; Bu bölümde, sağlık yapılarının tanımı ve sınıflandırılması yapılarak, hasta ve muayene odalarının, geniş bir uygulanma alanı olduğuna değinilmiştir. Ayrıca, sağlık yapılarının ana bölümleri verilerek, hasta ve muayene odalarının bulunduğu bölümler belirtilmiştir. 3.Bölüm; Hasta odalarının tanımı yapılarak, hasta odalarında uygulanın bakım çeşitleri belirtilmiş ve hasta odalarının sınıflandırılması yapılmıştır. Hasta odalarının sınıflandırılması, hasta sayısı, hastalık türü ve hastaların kalış süresi olarak 3 grupta ele alınarak incelenmiştir. 4.Bölüm; Bu bölümde, muayene odalarının tanımı ve kullanılış şekline göre sınıflandırılması yapılmıştır.S.Bölüm; Aydınlatmanın tanımı yapılmış ve aydınlatmanın sağlık yapılan ile olan ilişkisi ve önemi belirtilmiştir. 6.Bölüm; Bu bölümde, önce, aydınlatmanın ve doğal ve yapay ışık kaynaklarının hasta odaları ile olan ilişkisi belirtilmiş ve hasta odalarında uygulanabilen ışık kaynaklarının özellikleri ve kullanım alanları belirtilmiştir. Daha sonra, hasta odasındaki eylemler belirlenerek, bu eylemlerin olumlu bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için olması gereken görsel konfor koşullan, aydınlığın niceliği, niteliği, ışıklılık ve çevrede bulunan yüzey özellikleri açısından ele alınmış ve gerekli koşullar ortaya konmuştur. Bu koşullan sağlayan aydınlatma düzenleri açıklanmıştır. 7.Bolüm; Bu bölümde, aydınlatmanın muayene odaları ile olan ilişkisi belirtilmiş ve muayene odalarında uygulanabilen ışık kaynaklan belirtilmiştir. Muayene odasındaki eylemler belirlenerek, bu eylemlerin olumlu bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için olması gereken görsel konfor koşullan, aydınlığın niceliği, niteliği, ışıklılık ve çevrede bulunan yüzey özellikleri açısından ele alınmış ve gerekli koşullar ortaya konmuştur. Bu koşullan sağlayan aydınlatma düzenleri açıklanmıştır. 8.Bölüm; Bu bölümde, mevcut olan hasta ve muayene odalarındaki düzenlerle elde edilen görsel konfor koşullan ile, saptanmış olan ve olması gereken görsel konfor koşullarının karşılaştırma ve değerlendirmesi yapılmıştır. Bu amaca yönelik olarak, 3 hastaneden, her birinden 2'şer olmak üzere, 6 hasta odası ve her birinden l'er olmak üzere, 3 muayene odası seçilmiştir. Seçilen odaların, aydınlatma düzenleri belirlenerek bu düzenler, aydınlığın niceliği, niteliği, ışıklılık ve çevrede yer alan yüzey özellikleri açısından incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Hasta ve muayane odalarında oluşturulan aydınlatma düzeninin, farklı fizyolojik yapılan olan farklı eylemlerde bulunan ve farklı görsel konfor koşullarına gereksinim duyan kişilere yönelik olması gerekir. Ayrıca, oluşturulan aydınlatma düzeni, ayni anda tüm kullanıcıların görsel ihtiyacını karşılayabilmelidir. Bu nedenle, oluşturulacak aydınlatma düzenleri oldukça karmaşıktır. Gerekli görsel koşulların sağlanmaması durumunda yanlış teşhis (tanı), göz sağlığı bozulmaları, sinirlenme, yıpranma, yorulma v.b. gibi kötü sonuç iiverebilecek durumlar ortaya çıkabilmektedir. Ayni kötü sonuçlar, hasta odaları ve tüm diğer eylemlerin gerçekleştiği yerler için de geçerlidir. Bu nedenle, aydınlatma düzenlerinin oluşturulmasında dikkatli davranılarak, uygun görsel konfor koşullarının sağlanması gerekir. iii

Summary In order to perform the function of vision, optimum visual environment must be developed in health care facilities. To develop this environment, there has to be a particular lighting design. In order to perform the action of vision flawlessly, the quality and quantity of illumination, luminance and the surface characteristics have to be taken into account. In this research, visual comport factors which are important in developing the visual environment for patient and examination rooms in health care facilities have been investigated and basic requirements for natural and artificial illumination have been specified. Additionally, 6 patient rooms and 3 examination rooms selected from 3 different hospitals have been investigated and evaluated with respect to illumination design. As a result, 8 sections have been developed. These sections and their contents are as follows; Section 1: In this section, a general introduction is made, the importance of health care facilities and the purpose of this research have been stressed. Additionally, the significance of patient and examination rooms is pointed out. Section 2: In this section, the definition and classification of health care facilities are given and wide range of application of examination rooms is provided. The main parts and the location of patient and examination rooms are also given. Section 3: The definition of patient rooms is given, the various type of health care and classification of patient rooms are also included. The number of patients, the type of illness and the time period spent in the hospital are 3 factors which affect the classification of the patient rooms. Section 4: In this section, the description of examination rooms and classification according to usage are provided. Section 5: The definition of illumination and its importance in health care facilities have been pointed out. Section 6: The relationship between illumination and natural and artificial light sources are provided. The properties of light sources and its are of application are IValso pointed out. Consecutively, the actions in the patients rooms are specified and visual comport conditions, the quality, quantity of illumination, luminance and the environmental surface characteristics for positive execution of these actions have been suggested. The illumination design that enables these optimum conditions are described. Section 7: In this section, the relationship between illumination and the examination rooms is provided and the sources of illumination are described. The actions in the examination rooms are specified and visual comfort conditions, the quality, quantity of illumination, luminance and the environmental surface characteristics for positive execution of these actions have been suggested. Section 8: In this section, the visual comport conditions that can be obtained with the existing patient and examination rooms are investigated and evaluated and they are compared with the visual comport conditions that were proposed. For this purpose, 6 patient rooms (2 from each hospital) and 3 examination rooms (1 from each) were examined. The illumination designs in these rooms have been investigated and they were evaluated with respect to the quality, quantity of illumination, luminance and environmental surface characteristics. The illumination design, in patient and exam rooms have to be adaptable for people with different physiological state and different need for visual comfort conditions. Additionally, the visual comfort conditions have to, simultaneously, satisfy the needs of all the users. Therefore, the illumination design is quite complicated. If these required conditions are not satisfied, wrong judgment of illness, illnesses related with the eye, irritability, tiredness etc. may arise. The same adverse effects are also valid for patient rooms and other locations as well. For this reason, illumination design has to be performed carefully and suitable visual comport conditions have to be provided.