Taşıt rotalaması ve çizelgelemesi: Otobüsle kentlerarası yolcu taşımacılığı için bir model

Abstract

ÖZET Bu çalışmada genel olarak, önce taşıt rotalama ve çizelgeleme problemlerinin yapısal özelliklerini belirlenmesi amacıyla bu problemlerin analizi yapılmış, ardından analiz yardımıyla kentlerarası yolcu taşımacılığında TRÇ problemlerinin özellikleri belirlenmiş ve en son olarak üç alt modelden oluşan bir model sunulmuştur. İlk bölümde, doktora çalışmasının amacı ve herbir bölümde bu amaca yönelik olarak yapılan çalışmalar özetlenmiştir. İkinci bölüm, kentlerarası yolcu taşımacılığında TRÇ konusuna bir yaklaşım sağlanması amacıyla hazırlanmıştır Bu bölümde, ulaştırma sistemi ve planlaması ile TRÇ'nin kentlerarası yolcu taşımacılığındaki yeri ve önemi incelenmiştir. Üçüncü bölümde, önce TRÇ problemleri tanıtılmış, ardından problemlerin yapılarını ortaya koyan ve bu doktora çalışması için gerçekleştirilmiş bir analiz sunulmuştur. Bu analiz sonucunda TRÇ'nin zaman çizelgelemesinden soyutlanamayacağı anlaşılmış ve bu nedenle zaman çizelgelemesi tanıtılmıştır. Son olarak da, TRÇ için geliştirilen çeşitli modeller incelenmiş ve eleştirilmiştir. Dördüncü bölümde, kentlerarası yolcu taşımacılığı için geliştirilen ve TADAM, OLZAM ve SERÇİM alt modellerinden oluşan modelin yapısı, alt modellerin birbirleriyle olan ilişkileri ve bu modeller ile ilgili çözüm teknikleri önerilmiştir. Kısaca TADAM, yolcuların ideal kalkış zamanlarım araştıran; OLZAM, zaman çizelgelemesini gerçekleştiren ve SERÇİM, taşıt rotalaması ve çizelgelemesi ile ilgili modellerdir. En son bölüm ise, doktora çalışması ile elde edilen sonuçlan ve araştırmacılara bu ve benzeri çalışmaların geliştirilmesi amacıyla yapılan önerileri kapsamaktadır.

SUMMARY This dissertation, in general, consists of vehicle routing and scheduling problem in transportation planning and establishes a routing and scheduling model for intercity passenger buses. The first chapter is devoted to summarize the goal and content of the study. The second chapter provides an approach to the interrelation between the vehicle routing and scheduling and the intercity passenger transportation problems. In this chapter, we deal primarily with the transportation system and planning of intercity passenger transportation and the models used for it. In the third chapter, firstly, a structured framework is established to analyze the vehicle routing and scheduling problems with respect to transportation demand and supply. Furthermore, according to this framework, the structural features of the intercity transportation have been analyzed and the importance of scheduling issue for the intercity passenger transportation is pointed out regarding to vehicle routing and scheduling problems. Lastly, the existing models developed for vehicle routing and scheduling have been analyzed and criticized. The fourth chapter introduces a new model for intercity passenger transportation, which includes three sub-models; additionally, it provides solution techniques concerning intercity passenger transportation and vehicle routing and scheduling problems together based on the model introduced. The first sub-model, TADAM, gives distribution of passengers in time according to their `ideal departure times.` The second one, OLZAM, consists of a main normative model and a predictive model. The last one determines the schedule as an input for vehicle routing and scheduling problem, with respect to passengers' choices and the goal(s) of the company. The last sub-model, SER.ÇİM, is a completely normative and a simultaneously established vehicle routing and scheduling model, which creates a set of bus services with minimum cost associated with idle time and/or deadheading. In the last section of this chapter, numerical examples helping to understand the solution techniques are given. The last chapter is dedicated to the conclusions and the future studies suggested in this research area. >' ?:?? S. ???' v i M ? ?..'.?.f