Kırsal ve kentsel ölçekte geleneksel Trakya konutlarının incelenmesi ve çağdaş kullanımlara uyarlanması için bir yöntem araştırması

Abstract

Batı toplumlarında, 19. yüzyılda endüstri devrimiyle başlayan ekonomik, toplumsal ve kültürel değişım,kentlerin fiziksel yapısında yeni biçimlenmeler ve değişimi zorunlu kılmıştır. Avrupa'nın belli bir süreç içinde yaşadığı ekonomik ve kültürel değişim sonucunda gelişen kentleşme olayı ülkemizde aynı yüzyıl içinde konut politikasında uygulanmaya başlayan değişikliklerle hissedilmeye başlanmıştır. Sanayileşme ise ancak Cumhuriyet döneminin başlangıcında,politik etkinliğin arttırılması ile özellikle büyük kentlerin çevresi ve anayolların çevresinde gelişme göstermiştir. Trakya yöresinde özellikle son yıllarda gelişen sanayi, hızlı kentleşmeyi zorunlu kılmış,köylerden kentlere artan göç,gelişen nüfus ve konut stokundaki artışlar,yaşamlarını sürdürmeye çalışan geleneksel konutları tehdit etmeye başlamıştır.Bu süreç karşısında öncelikle yapılması gereken,yaşamlarını yitirmekte olan bu kültür değerlerimizin yok olmadan kısa bir süre önce belgelenmesidir. Ancak önemli olan sadece belgelemek değil,özgün özelliklerini korumak ve yeni işlevler vererek çağdaş kullanımlara uyarlamaktır. Teorik olarak bu konutların tescil edilmiş olanları belli tekniklerle yenilenip korunması gerekirken,pratikte yapılan uygulamalar sonucu ortaya çıkarılan yapıların artık özgünlüğünü kaybetmesi,sonuçta bu yöntemin de yok oluş sürecini durduramadığım göstermiştir.Ancak yeni bir koruma politikasının geliştirilmesi ve uygulanmaya başlaması bu süreci durduracaktır. Bu çalışmada, öncelikle kırsal ve kentsel ölçekteki geleneksel konutların saptanması ve özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. İkinci amaç ise geleneksel konutların hızla yok olmalarına neden olan problemleri saptayarak çağdaşlaştınlmalan için bir model geliştirmektir. Çalışma kapsamında,Trakya yöresinin seçilmesindeki neden ise.Anadolu topraklarında dağınık olarak çeşitlilik gösteren geleneksel yapı türleri ve yapım tekniklerinin Trakya bünyesinde tümünün barınması ve Türkiye geneliyle aynı çeşitliliği göstermesidir.Trakya'da ovaların yanısıra ormanlar,deniz kıyısında yer alan yerleşmelerin yanında dağlık alanlardaki yerleşmeler,büyük sanayi kentleri ve kırsal yerleşmeler gibi çok çeşitli yaşam ve üretim biçimleri bir arada bulunmaktadır.Bu koşullar ise problemin kapsamını ve üretilecek çözümün uygulama alanlarını doğal olarak genişletmektedir.Bu nedenle yöre ölçeğinde elde edilecek çözüm ülke ölçeğinde kullanılabilecektir. Bu tezin kapsamında ele alman çalışma,giriş,beş bölüm ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. 1. Giriş bölümünde, çalışmanın amacı ve kapsamı ile inceleme alanı tanıtılmıştır. 2. bölümde, Trakya'nın coğrafi yapısı,tarih öncesi uygarlıkları ve Trakya'ya adını veren Traklar ile günümüze kadar süre gelen dal örgüsü yapı geleneği,ve bu teknikle yapılmış yöresel mimari örnekleri anlatılmıştır. 3bölümde,Trakya konutlarının biçimlenmesinde belirleyici olan sosyokültürel ve sosyoekonomik faktörler ile değiştirici rol oynayan, coğrafi koşullar ve yerel malzemenin, geleneksel konutun yapısal ve mekansal biçimlenmesinde oynadıktan rol ve farklı kültürlere ait konut geleneği ile geleneksel konut mimarimizin etkileşimi anlaşılmıştır. 4bölümde,geleneksel Türk evinin genel karakteristikleri ve mekan düzeni ile kırsal ve kentsel alanlardaki Trakya evlerinin genel karakteristikleri ve mekan düzeni karşılaştırılmıştır. 5.bölümde,incelenen alanlardaki geleneksel ve yöresel Trakya konutlarının,yapım tarzı,plan ve cephe düzenleri anlatılmış ve değerlendirmeleri yapılmıştır. 6. bölümde ise, geleneksel ve yöresel Trakya konutlarının korunması ve çağdaş yaşam koşullarına uyarlanabilmesi için uygulamada ortaya çıkabilecek sorunlar ve çözüm için öneriler anlatılmış, ayrıca kırsal ve kentsel Trakya evlerinden tekil,sıra,ikiz ve bitişik konumda olan evler için birer uygulama örneği verilmiştir 7. Sonuç bölümünde ise,kökeni tarih öncesi dönemlere dayanan yöresel yapı geleneğinin,yöresel özellikteki konutlara etkisi üzerinde durularak, daha çok iklimsel faktörlerin etkisiyle şekillenen yöresel Trakya konutlan ile sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapının gelişimi ile biçimlenen geleneksel Trakya konutlan Türk evinin gelişim sürecindeki yerine konularak benzeyen ve ayrılan özellikleri ortaya konulacaktır

The economic, social and cultural changes which has begun with the revolution of industry in the 19th century has necessarily made new form and changes in the physical structure of cities in the Western societies. The city formation process which has developed in Europa as a result of cultural and economic change in a definite period has been felt in our country with the changes which have begun to be applied in the policy of housing in the same century.As for the industrialization,^ has merely showed development, with the increased political competence,arround big cities and main roads in the beginning of the republic period. In Trakia region,the industry which has developed especially in the recent years has made rapid city formation compulsory,the increasing rate of migration from the willages into the cities,raising population and the increasing stock of housing has begun to threaten the traditional houses which has been trying to survive. The first thing which should be put into use against this process is to document these vanishing cultural values in a short time before they are disappeared. But the important thing is not only documenting them but also to adjust them for modern usage by preserving their original structures and by giving them new functions. While,in theory,the registered ones of the houses should be restorated and preserved by certain techniques. The loss of originality of buildings which are formed by the practical applications has showed that in result this method could not stop the vanishing process, either. Only the development and putting into use of a new protection policy will stop this process. In this study,the primary aim is to dedect the traditional houses which are in scale, of country and of city and it is aimed to study their characteristics. The second aim is to dedect the reasons for the rapid disappearance process of the traditional houses and to develop a model for the resolution of the problem and for making the houses contemporary. In the limits of the study, the reason for chosing Trakia region is the fact that the traditional construction techniques and the typs of the houses which are found in a disorganize way and showing diversity in Anatolia are contained in Trakia area and they show the same diversity with Turkey's general view.In Trakia,many different forms of life and production patterns such as forests along with the lowlands,the settlements in mountanious areas along with the settlements at seasides.big industrial cities and country settlements are found together.Naturally, these conditions expand the scope of the problem and expand the application areas of the solution.For this reason, the solutions which will be obtained in the scale of region will be applied in the scale of whole country.The study which is dealt in this thesis is formed by an introduction.five development parts and a conclusion: In the 1st. introduction part,the aim,scope and field of investigation of the study are presented. In the second part, the geographical structure of Trakia, the pre-historic civilizations, the Tracks who gave the area its name, the convension of brunch knitting pattern of construction which has continued up to now and the examples of regional architecture which were built according to this technique are told. In the 3rd. part, the socio-cultural and socio-economic factors which have a defining role in the shaping of Trakia houses,the geographical conditions which play a changing role, the native supplies which has a role in the constructional and spatial shaping of the housing and the mutual influence between the tradition of housing which belongs to different cultures and our traditional housing architecture are mentioned. In the 4th. part, the general characteristics and the spatial order of the traditional Turkish house are compared with the general characteristics and the spatial order of the Trakian houses which are located in the country or in the city. In the 5th. part, the construction style,planning,and the front side formation of the traditional and the regional Trakian houses, which are found in the studies fields,are told and are evaluated. On the 6th. part,the problems which will be presented in the application process while trying to protect the traditional and regional Trakian houses and to adapt them into the contemporary life styles are told and the solutions for those problems are proposed. In the concluding part, the effects of regional building convension on the examples of regional architecture today will examine. The regional Trakian houses which shape by the effect of the regional climatic conditions and the conventional Trakia houses which shape by the effect of the socio-cultural and socio economic conditions, will compare. The similarity or differencies of the conventional and regional Trakia houses will be determine and the place of regional and conventional Trakian houses in the evolution process of `Turkish House ` will bring up.