Enerji iletim hatlarının doğal ve yapılaşmış çevreye etkilerinin İstanbul metropolü örneğinde irdelenmesi

Abstract

ÖZET 21. Yüzyıla girerken, durmaksızın gelişen endüstri, temelde biz insanlara daha kolay ve iyi yaşama ortamı sağlamayı amaçlamaktadır. Sanayileşme ve ekonomik gelişmeyle birlikte, nüfusun hızla artması köyden kente göçün başlaması, yeni yerleşim alanlarına olan ihtiyacı arttırmış, bunun sonucunda plansız yerleşmeler meydana gelmiştir. Ekonomik büyüme özellikle 1980'li yıllarda hissedilmeye başlanmış, dünyada ve ülkemizde canlı yaşamını tehdit eden boyutta önemli çevre sorunları gündeme gelmiştir. Gerek kamuoyunun ulaştığı çevre bilinci, gerekse son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler nedeniyle bu sorunların hafifletilmesine çalışılmaktadır. Bu sorunlardan biri de enerji iletim hatlarının doğal ve kültürel çevreye yaptığı olumsuz etkilerdir. Bu tezin birinci bölümünde; Enerji İletim Hatları hakkında genel bir bilgi verilmeye çalışılarak yönetmelikteki tanımı ve uluslararası etki alanları, geliştirilen standartları incelenmiş, ülkemizde ve çeşitli ülkelerdeki canlı yaşama olan etkileri anlatılmıştır. İkinci bölümde; Şehirleşmenin hızlı yaşandığı, buna paralel olarak artan nüfusun etkisiyle enerji tüketiminin çok olduğu İstanbul Kenti'nin enerji iletim hatları ve 1980-1990 arası nüfus gelişimleri irdelenmeye çalışılmıştır. İstanbul Büyükşehir Şebekesi'ni besleyen, enerji iletiminde en yüksek değeri olan, 380-154 kV'luk iletim hatlarının geçtiği ilçeler belirlenmiştir. İlçeler bazında, enerji iletim hatlarının uzunlukları ve hatların etkiledikleri alanlar tesbit edilerek etki alanında kalan nüfus oranları belirlenmeye çalışılmıştır. Özellikle İstanbul'un büyük göç alan ilçelerinden, Ümraniye örneğinde, nüfus ve yoğunluk araştırması ile mevcut plan örnekleri incelenmiş ve olumsuz etki alanında kalan alanlar tebit edilmiştir. Sonuç ve öneriler bölümünde; Türkiye genelinde bugün itibari ile elektrik ve mağnetik alanlar konusunda herhangi bir standart bulunmadığından, hatlara güvenli yaklaşım mesafeleri için sınır değerleri tesbit edilmelidir. Kullanılmakta olan ve planlanacak hatlar için, karasal ve aquatik flora-fauna ve bunlara özgü habitat alanları ile insanlara özgü habitat alanlarının sağlıklı devamını güvence altına alınması için enerji hatlarının güzergah planlaması ile yerleşim merkezlerini hatlara güvenli mesafelerde kurmak konularında belirli planlama kriter ve standartların gözönüne alınması öngörülmüştür.

SUMMARY During entering 21. century, non-stop developing industry provides people comfortable and good life. With industrialization and economic growth, the beginning of migration from rural area to urban area ; it increases need of new settlement area therefore unplanned settlements occur. As the economical growth especially began at 1980 's in our world and our country, the important environmental problems occur. Environmental conscious and legal regulations decreases the problems. One of the problems is negative effects of energy transmissions lines ( E. T. L ) to the natural and cultural environment. In the first part of the thesis ; information about E. T. L., definition in regulations, world wide effects improvements in standards effects to alive nature in our and various countries,are given. In the second part ; discussion about the relationship of E. T. L. with population growth due to energy demand in Istanbul between 1980 - 1990, is given. Districts where highest energy level 380-154 kV exists, were evaluated as the main E.T.L. to the city. For each district ; length of E.T.L., effected area, exposed population were tried to determine. Population - distribution research and available plan were investigated, severe exposure fields were determined for Ümraniye whose population growth is very high. In the last part ; recommendations were given. There is no standards about E.T.L. and magnetic fields, so regulations must be prepared to specify safe ranges. For present and future, new E.T.L. must be planned so that terrestrial and aquatic flora - fauna and related habitat areas survive safely. Also safe distances must be specified according to standards in the selection of new settlement area.