GPS ölçüleri ile yersel ölçülerin birlikte dengelenmesi üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET GPS ÖLÇÜLERİ İLE YERSEL ÖLÇÜLERİN BİRLİKTE DENGELENMESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Global Konumlama Sistemi (Global Positioning System-GPS) ile üç boyutlu nokta konumları yüksek bir doğrulukta belirlenebildiğinden jeodezik, jeodinamik vb. amaçlara yönelik çalışmalarda GPS tekniğinin önemi giderek artmaktadır. Noktalar arasında görüş zorunluğunun olmaması, hava koşullarından etkilenmemesi ve ekonomik oluşu GPS' in çeşitli alanlarda kullanılmasında etkili olmuştur. GPS ile, kullanılan alıcı, uydu efemerisi ve ölçü süresine bağlı olarak üç boyutta mutlak konum 0.50 - 10 m ve bağıl konumu, 0.01 - 100 ppm arasında doğruluklarla belirlenebilmektedir.GPS üstün bir konum belirleme yöntemidir. Kullanımı ülkemizde yaygınlaşmaktadır. GPS sonuçlarının alışılmış yersel ölçülerle birlikte değerlendirilmesi ve mevcut ülke ağlarına integrasyonu jeodezinin önemli ve güncel bir konusudur. Bu çalışmada, çeşitli koordinat sistemlerinde GPS sonuçlarına ve yersel ölçülere ilişkin dengeleme modelleri incelenmekte ve GPS sonuçlarının mevcut ülke ağlarıyla nasıl bütünleştirileceği konusu ele alınmaktadır. Çalışma 6 bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın konusunu açıklayan giriş bölümünün ardından ikinci bölümde GPS ile konum belirleme yöntemleri kısaca anlatılarak üçüncü bölümde koordinat sistemleri ve aralarındaki dönüşümler verilmektedir. Aynı zamanda WGS84 koordinat sistemi hakkında bilgi verilerek üç boyutlu dönüşüm modellerine ilişkin bağıntılar açıklanmaktadır.Dördüncü bölümde global jeodezik, eğri elipsoidal ve yerel jeodezik koordinat sistemlerinde yersel ölçüler ile GPS ölçülerinin birlikte değerlendirilmesine ilişkin fonksiyonel modeller açıklanmaktadır. Beşinci bölümde GPS ölçülerinin ülke sistemiyle birleştirilmesinde, iki boyutlu ( yatay konum ) ve tek boyutlu (düşey konum) integrasyon modelleri açıklanmaktadır. Altıncı bölümde bir sayısal uygulama verilmekte ve sonuç bölümünde uygulama sonuçlan irdelenmektedir. ANAHTAR KELİMELER : Alıcı, Dengeleme, Global Konumlama Sistemi, İntegrasyon, Uydu Efemerisi, Yersel Ölçüler. ıv

SUMMARY A STUDY ABOUT ADJUSTMENT OF GPS OBSERVATIONS TOGETHER WITH TERRESTRIAL OBSERVATIONS Three - dimensional positions of points can be determined very accurately with Global Positioning System. Therefore, the importance of GPS technique in studies of geodetic and geodynamic is increasing gradually. Without having necessary visibility condition between points and being not effected in any weather condition and as well as being economically of GPS makes it to be used efficiently in many different fields. Depending on recevier, satellite ephemris and measuring time absolute position can be determined within the accuracy 0.50 - 10 m and relative position can be determined within the accuracy 0.01 - 100 ppm by GPS. GPS is a preferable positioning method. Its use is expanding in our country. Evaluation of GPS results together with terrestrial data and integration in to available country network is an important and actual subject of geodesy. In this study, models of adjustment about GPS results and terrestrial data in various coordinate systems is investigated and how to integrate GPS results into available country networks is examined. The study is consist of 6 chapters. After the explanation of the study in the introduction chapter, positioning with GPS methods are explained. Coordinate systems and transformation between them are given in the third chapter. Meanwhile by giving information about WGS-84 coordinate system, the equations of three - dimentional transformation models are explained. In the fourth chapter functional models about evaluation of GPS results together with the terrestrial data in global geodetic, curvilinear ellipsoidal and local geodetic coordinate systems are explained. In the fifth chapter in combination results of GPS with country network integration models in two - dimention ( horizontal position ) and one - dimention ( elevation ) are explained In the sixth chapter a numerical application is given and this application is examined in the conclusion chapter. Keywords : Recevier, Adjustment, Global Positioning System, Integration, Satellite Ephemris, Terrestrial data.