Fenil-Substitue diazinin indirgenmesi, dianyonunun oluşumu ve nükleofilik substitusyon reaksiyonları

Abstract

ÖZET Organik kimyada önemli bir sınıfı oluşturan heterohalkalı sistemler arasında yer alan kinoksalin ve türevleri çeşitli boyarmaddelerin yapışma girmelerinin yam sıra, farmasötik değerleri nedeniyle de büyük önem taşımaktadırlar. Nitekim, bu bileşiklerin antibiyotik, antibakteriyel, tuberkulostatik, antileukemik gibi çeşitli biyolojik aktivitelere sahip oldukları bulunmuştur. Araştırma bu tür özelliklere sahip olma olasılığı bulunan kinoksalin türevlerinin sentezlenmesi amacıyla başlatılmıştır. Çalışmada başlangıç maddesi olarak kullanılan 6,7-dimetil-2,3-difenilldnoksalin, kaynak verilerden yararlanılarak hazırlandıktan sonra bu bileşiğin indirgen metallendirilmesi tetrahidrofuranlı ortamda ve inert atmosferde sodyum metalinin aşırısı ile gerçekleştirilmiştir. Oluşan organometalik bileşiğin metiliyodür, 1,2-dikloroetan, 1,3-dikloropropan, 1,4-diklorobutan, metil kloroformat ve etil kloroformat ile verdiği reaksiyonlar incelenmiştir. Bu reaksiyonlar sonucunda 1,2- ve l,4-dihidro_ kinoksalin türevleri elde edilmiştir. Sentezlenen yeni bileşiklerin yapılan UV, İR, NMR ve MS spektral verileri ile aydınlatılmış ve elementel analiz sonuçlarıyla da kesinlik kazandırılmıştır. 6,7-Dimetü-2,3-difenilkmoksalinin indirgen metallendirilmesiyle radikal anyonların, monomerik ve dimerik dianyonlann oluşması olasılığınm bulunmasma rağmen, elde edilen bileşiklerin yapılan bu koşullarda monomerik bir dianyonun oluştuğunu ve bu dianyonun alkillendirme ve açillendirme reaksiyonlannda nükleofil olarak davrandığım göstermiştir. Anahtar kelimeler: İndirgen metallendirme, dianyon, kinoksalin, alkillendirme, açillen dirme. XI

ABSTRACT Quinoxaline and its derivatives placed among heterocyclic systems which are being an important class in the organic chemistry, indicate a great importance because of their pharmaceutical values besides they are introduced into the structures of various dyestuffs. Indeed, it has been found that these compounds have various biological activities such as antibiotic, antibacterial, tuberculostatic, antileukemic etc. This research has been started by the purpose of synthesis of the quinoxaline derivatives possibly having these kind of properties. After the preparation of 6,7-dimethyl-2,3- diphenylquinoxaline used as starting material in the study, according to the procedure described in literature, the reductive metallation of this compound has been accomplished with excess amount of sodium metal in tetrahydrofuran and under inert atmosphere. The reactions of the formed organometallic compound with methyl iodide, 1,2-dichloroethane, 1,3-dichloropropan, 1,4-dichlorobuthane, methyl chloroformat and ethyl chloroformat have been investigated. As the result of these reactions, 1,2- and 1,4-dihydroquinoxaline derivatives have been obtained. The structures of the synthesized new compounds have been determined by their UV, IR, NMR and MS spectral data and have also been confirmed by their elemental analysis results. Althought there is the possibility of the formation of radical anions, monomelic and dimeric dianions by the reductive metallation of 6,7-dimethyl-2,3-diphenylquinoxaline, the structures of the obtained compounds showed that a monomelic dianion has been formed under these conditions, and this dianion behaves as a nucleophile in the alkylation and acylation reactions. Keywords: Reductive metallation, dianion, quinoxaline, alkylation, acylation. xu