Endüstri arkeolojisi kapsamında İstanbul`daki 19. yy endüstri yapılarında işlev dönüşümüne bağlı mimari mekan analizi

Abstract

1950'lerden itibaren başta İngiltere olmak üzere tüm Avrupa ülkelerinde ortaya çıkan Endüstri Arkeolojisi, endüstri ile ilgili yapı, alan ve makinalann korunması, araştırılması ve belgelenmesi amacıyla yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Günümüzde tüm dünyada üniversitelerde bu konuyla ilgili çeşitli araştırmalar yapılmakta ve endüstriyel kültür mirasının korunması problemi ile ilgili çözüm önerileri geliştirilmektedir. Araştırmanın amacı; Endüstri Arkeolojisi kapsamında, `İstanbul'daki 19.yy endüstri yapılarında işlev dönüşümüne bağlı mimari mekan analizi` olarak belirlenmiştir. Tezin kurgusu şu adımlar doğrultusunda oluşturulmuştur. Bölüm 2'de; Endüstri Devrimi sonucu oluşan sanayileşme sürecinin Avrupa' daki kentsel, teknolojik ve sosyal etkileri belirtilmiş ve buna bağlı olarak değişen mimari yapılar incelenmiştir. Bölüm 3'te; Endüstri Arkeolojisi kavramı ve konunu ortaya çıkışı araştırılmıştır. Endüstriyel Arkeolojik yapılarda, işlev dönüşümü olgusuna bağlı mimari mekan analizini incelemek amacıyla yurt dışından (Avrupa) seçilen örnekler bölgesel ve yapı tipi olarak araştırılmıştır. Bölüm 4'te; Endüstri Devrimi'nin ülkemizdeki etkileri, İstanbul örneği üzerinde durularak belirtilmiş ve İstanbul'daki seçilmiş olan örnekler doğrultusunda 1 9.yy endüstri yapılarında işlev dönüşümüne bağlı mimari mekan analizi olgusu araştırılmıştır. Bölüm 5'te; Yapılan analizler sonucunda; Yapıldıkları dönemde kent merkezlerinden uzak alanlarda konumlanan ancak günümüzde kent merkezlerinde veya merkeze yakın, rant değeri yüksek yerlerde bulunan tarihi endüstri yapılarında, mimari mekan değişimi ve bu yapıların yeniden işlevlendirilmesi sonucu şehir imajına kazandırılan yeni mekanlar üzerinde durulmuş, konu sosyo-kültürel ve mimari mekan kullanımı açısından ele alınarak incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Endüstri Arkeolojisi, İstanbul'daki 19.yy endüstri yapıları, işlev dönüşümü, mimari mekan analizi.

Industrial Archeology which deals with the protection, research and documentation of the industrial zones, buildings and machinery, was firstly used in Great Britain and then in most European countries from the times of 1950's. Today it becomes the subject of protection and refunctioning of the historical heritage of the cities. The aim of the research is to discuss the concept of industrial archeology and the architectural space analysis due to refunctioning of 19th century forthcoming industrial buildings in Istanbul. Research follows these steps below: Section 2 In this work, Industrial Revolution and its effects in urban development, technological achievements and social and new architectural aspects of mechanization in European cities has been observed. Section 3 Industrial Archeology concept in developed European countries is discussed and refunctioning examples of standing industrial zones and buildings are defined. Section 4 By the research, the effects of industrial revolution in Istanbul has been observed and the architectural space analysis due to refunctioning of 19th century forthcoming industrial buildings in Istanbul is examined. Section 5 As a result, the changes of the architectural space and of the city image after renovation of historical industrial sites left in cities have been analysed, and the social and architectural aspects of the subject has been explained. Keywords: Industrial Archeology, 19th century industrial buildings in Istanbul, refunctioning, architectural space analysis.