Amasya`nın anıtsal eserleri ve Hızır Paşa Külliyesi restitüsyon ve koruma önerisi

Abstract

Tarih boyunca önemli gelişmelere sahne olmuş, birçok medeniyetin izlerini taşıyan Amasya,Türk Dönemi'nde daha da gelişmiştir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk dönemi,Amasya'daki imar hareketlerinin canlanarak, günümüze kadar gelebilmiş eserlerin ortayaçıkmasını sağlayan bir dönem olmuştur. İstanbul'un fethi ile Osmanlı İmparatorluğu'nunbirçok açıdan çehre değiştirmeye başladığı bir dönem içerisinde inşa edilmiş olmasınarağmen, eski geleneklerin devam ettirildiği bir uygulama niteliğindeki Hızır Paşa Külliyesi(1465-1466) yapıları çalışma içinde incelenmiştir.Tezin ilk bölümü, Amasya ile ilgili yardımcı bilgilerin verildiği bölümlerin yanı sıra, Fransızaraştırmacı Albert Gabriel'in, 1934'de yazdığı, ?Monuments Turcs d'Anatolie? adlı eserindeyer alan yapılardan, günümüze gelebilmiş olan cami, hamam ve medreselerin, günceldurumları ile kıyaslamalı olarak anlatıldığı katalog bölümlerini içermektedir. İkinci bölümde,günümüze cami ve hamamı ulaşabilmiş Hızır Paşa Külliyesi yapılarıyla ilgili belgelemeçalışmaları yapılmıştır. Harap durumdaki hamam ile nispeten daha iyi durumdaki cami rölöveve fotoğraflarla belgelenmiş, bu çalışmalar, tarihsel araştırmalar ve kıyaslamalar yapılarlailgili restitüsyon çizimlerinin yapılmasını sağlamıştır. Sonraki aşamada yapılar günümüzkoruma ilkeleri ışığında değerlendirilmiş, koruma ve restorasyon önerileri getirilmiştir. Teziçerisinde yer alan katalog çalışması, Hızır Paşa Külliyesi ile ilgili çalışmalar konusundadestekleyici rol oynamaktadır.Çalışma Amasya'daki anıtsal eserleri kısmen de olsa tanıtan, rölöve, restitüsyon verestorasyon projesi ile analitik inceleme ve değerlendirmeler çerçevesinde Hızır PaşaKülliyesi yapılarının restorasyona hazır hale getirilmesine katkı sağlayan bilgileriiçermektedir.Anahtar Kelimeler: Amasya, Hızır Paşa, külliye, çok ? fonksiyonlu cami, hamam.

Amasya, the city which carries the signs of many civilizations, has witnessed many importantevents throughout history and has gone under many developments during Turkish Period. Thefirst period of Ottoman Empire, when works that still stand today were built, has a significantimportance in public improvements. Although they have been built in a period when OttomanEmpire has began to change followed by Istanbul?s conquest, the buildings of Hızır PashaComplex (1465-1466) have been investigated as they were qualified as applications thatreflects the old architectural traditions.The first section of this thesis gives an overall helpful information about Amasya and includesa comparative index of buildings, like mosques, Turkish baths and madrasahs which stillstand and that were mentioned in Albert Gabriel?s work ?Monuments Turcs d?Anatolie?written in 1934. In the second section, documentary was made for the mosque and Turkishbath of Hızır Pasha Complex which arrived to our time.The ruined Turkish bath and relatively better Mosque are documented with building surveysand photographs, together with the historical investigations and comparisons reassemblingdrawings are made. In the subsequent phase, the buildings are evaluated within thecontemporary protection principles, preservation and restoration recommendations are given.The index part in this thesis has a supporting role in the researches about Hızır PashaComplex.This research contains monumental buildings in Amasya partially and in the frame ofanalytical investigations and evaluations like building survey, reassembling and restorationstudies contributes to Hızır Pasha Complex to be ready for restoration.Keywords: Amasya, Hızır Pasha, Complex (Kulliye), Multi-functioned Mosque, Turkishbath (Hamam)