Pera`nın yersiz yurtsuz kahramanları: Vallauri ailesi, Edouard Lebon, Alexandre Vallauri ve M. Vedad Tek

Abstract

19. yüzyıl süresince ve 20. yüzyılın ilk çeyreğinde, Osmanlı Devleti'nin yıkılışı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu sürecinde, tarihsel formasyonun dönüşümü ele alınmıştır. Yaşlı imparatorluğun ve genç cumhuriyetin ?batılılaşma? veya ?modernleşme? çabalarının, İstanbul'un Galata ve Pera bölgeleri üzerinden bir okuması yapılmıştır. Bu dönemde etkin olan sayısız aktörlerin içinde anlamlı bir rota oluşturmak ve dönemi olabildiğince farklı perspektiflerden ele alabilmek amacı ile Galata'nın yersizyurtsuz kahramanları arasında var olan kronolojik ilişkiler ağı üzerinden ilerlemek amaçlanmıştır. Bu hikayenin aktörleri sırası ile: 1806 yılında Fransız elçisi ile İstanbul'a gelen Eduard Vallauri, dönemin ünlü Levanten pastacısı François Vallauri; meşhur Lebon Pastanesi'nin sahiplerinden olan Edouard Lebon, dönemin ünlü Levanten mimarı Alexander Vallauri ve Osmanlı'nın yurtdışında eğitim alan ilk Türk mimarı olan M. Vedad Tek olarak belirlenmiştir. Çalışılan dönem süresince zaman, mekan ve toplumda meydana gelen değişim ve dönüşümler, tikel örnekler üzerinden çalışılmış ve bu örneklerin ?modernleşme - modernite? ve ?yersizyurtsuzlaşma? kavramları bağlamında eleştirel bir okuması yapılmıştır.

This paper focuses on the decline period of the Otoman Empire and the emergence of the Turkish Republic, during the 19th century and the beginning of the 20th century. The ?modernization? and ?westernization? endeavors of the old empire and the new republic were studied through Galata and Pera. Although there were countless number of actors and factors being effective during this period, a chronological and meaningful connection among ordinary citizens of Pera and renowned architects of the time was explored. Accordingly, several deterritorialized actors were choosen for this (hi)story: Eduard Vallauri who came to Istanbul in 1806 with the French Ambassador; the renowned confectioner of the time, François Vallauri; Edouard Lebon who owned Lebon Patisserie, the famous architect of the period, Alexandre Vallauri; and the first formally trained Turkish architect M. Vedad Tek. During the selected time period, the transformations in space, time and society were evaluated through unique cases with a critical outlook for the concepts of ?modernity - modernization? and ?deterritorialization?.