Acenaphthene uygulaması ile tütün dihapladlerinin elde edilmesi üzerinde bir araştırma

Abstract

-36 - ÖZET Haploidlerin kromozom sayısını iki katma çıkararak dihaploidleri (= doubled haploid) elde etmek için uygulanan yöntem lerden biri de acenaphthene muamele sidir1; Bu çalışmada erken dönem de uygulanan acenaphthene *nin, dihaploidlerin elde edilmesinde etkisi araştırılmıştır* Bu amaçla Nicotiana tabacum'un `İzmir-İncekara x İzmir- Özbaş` P- melez bitkilerinin anterîerine, Nitsch (1969) besin ortamına yerleştirilmelerinden dört gün sonra 0, 24, 48 ve 72 saat lik sürelerle 70 mg.lık acenaphthene uygulanmış ti xM Deneme birer hafta arayla üç defa tekrarlanmıştır, isterlere kültüre alınmalarından dört gün sonra uygulanan acenaphthene *nin çimlenme üzerine etkisinin olup olmadığını araştırmak üzere, cinlenmeye kadar geçen süre ile çimlenen anter sayıları belirlenmiştir. Acenaphthene *nin çimlenme üzerine belirgin bir etkisinin görülmediği bu çalışmada, ilk çimlenme anterler kültüre alındıktan 25 gün sonra son çimlenme ise 60 gün sonra saptanmıştır. Burada gözlenen diğer bir durum da, deneme-I ve II'ye nazaran anterlerin (15 gün) daha geç kültüre alındığı deneme- IlI'de çimlenmeye kadar geçen sürenin daha uzun olmasıdır'.` Tüm denemelerde çimlenen anterlerin oranı genel olarak düşük olmuş ve 72 saatlik acenaphthene uygulamasında deneme-I ve III »de hiç çıkış görülmemiştir. Üç deneme sonunda toplam 170 androgenetik bitki elde edilmiştir; Virualu bitkiler dışında kalanlarda gerek pollen fertilitesi kontrolü ve gerekse kromozom sayımlarıyla ploidi dereceleri saptanmıştır. Sadece çimlenmenin daha uzun sürede gerçekleştiği deneme-III'de 24 ve 48 saatlik acenaphthene uygulaması görmüş anterlerinden bir kimera ile bir dihaploid bitki elde edilmiştir.- 37 - Üç deneme göz önüne alınarak, acenaphthene uygulanan antenlerden dihaploidlerin elde edilme oranı % 2.43 olarak saptanmıştır. Dihaploidlerin böylesine düşük oranda elde edilmeleri yüzünden bunların acenaphthene *nin etkisinden çok, kendiliğinden oluştukları ileri sürülmüştür; Fakat acenaphthene uygulaması görmemiş anterlerden elde edilen androgenetik bitkiler içinde hiç dihaploid saptanmaması, kendiliğinden diploidleşmede bir kuşkuya neden olmaktadır. Bu yüzden daha geniş materyalle çalışılarak durumun açıklığa kavuşturulması gerekir. Bitkiler çiçeklenme döneminde iken saptanan morfolojik özellikler, haploidlerin dihaploidlere kıyasla daha kısa boylu, daha ince gövdeli, dar ve küçük yapraklı olduklarını göstermiştir1; Haploid bitkilerdeki çok sayıdaki steril çiçekler ya boş kapsüller oluşturmuşlar ya da çiçek saplarıyla beraber dökülmüşlerdir1; Elde edilen kimera karakterli bitkiye nazaran, çok daha fazla sayıda fertil çiçek oluşturan dihaploid bitkide yine bol tohumlu kapsüllerin sayısı daha fazla olmuştur!