Islah edilmiş bazı kolza (Brassica napus L. ssp. oleifera) çeşitlerinin değişik yetiştirme koşulları altındaki reaksiyonları üzerinde araştırmalar

Abstract

Bu araştırmada bazı kolza ve yağ sa ganıı çeşitleri üzerinde, Ekim zamanı, Bitki sıklığı ve Azot faktörlerinin vejetatif, generatif, verim ve kal itelerine olan etkil eri incelemıiştir. Bu amaçla, üç yıl sü re ile (1979;80 , 1980;81 , 1981;82 ) E.ü.Zıraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünün Bornova 'dak i tarlalar ında denemeler ku rulmu ştur.ı. Çeşit-ekim zamanı denemesi : Bu denemede 4 adet Fizyolojik kışl k kolza'Quinta`, `Lesira`, `Expander`, `Yerli`, 4 adet Fizyolojik yazlık kolza `Gora`, `To-:ler`, `Rico`, `(r#u ` ile 2 adet Yaz lı k yağ salgamı `Candle`, `Kampa` çesidi ele alın'lıstır. Yüksek oranda erusik asit içeren Yerli cesit hariç, diğerleri yabancı kaynaklıve cak düşük erusik asit i çerik l idi r. Denemeler Ekim, Kasım, $ubat ay ları olmak üzereUç değisik zamanda ve Tesadüf Blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Sıra arası 30 cm. tutularak dekara 800 gr. tohum ekilmiş ve çimlenme sonrası,seyreltme ile sıra üzeri lO cm. bırakılmıstır.2. Sıklık denemesi : Bu deneme Fizyolojik yaz lık Tower ve Fizyolojik şlıkQuinta çeşitleri ile kuru lmu ştur. Çeşitler Ekim ve $ubat ayları olmak üzere iki değisik zamanda ekilmişlerdir. Her iki çeşit ayrı ayrı denemeye tabi tutulmuştur. Ek im sıklıkları, sıra arası ve ıra üzeri olmak üzere iki değ işi k faktöre göre düzenlenmiştir.Bölünmüş parse ll er deneme düzenine göre ana parseller ıra aras ı (30,40,60 cm.), altparseller ise, sıra üzeri (5,10,15,20 cm.) alınmış ve deneme 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur.3. Azot-gübre denemesi : Bu çalışmada Tower ve Quinta çeşitleri ayrı ayrı elealınmıştır. Çeşitler, Ekim ve $ubat aylarında olmak üzere iki değişik zamanda ekilmiştir. Azo ıdo~ı (l: N8 :( 642 ) , 2: Nl0:( 6•4 ) , 3: N12 :( 6•6 } , 4: N14 :( 6+8 )' 5:r'l6:(6•1 0){1~ Nl6(8•8) ) ekimden önce ve vejetatif gelişme baş angıcında olmak üzere iki kıspda;verilmiştir. Denemeler , Tesadüf ok ları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuşt r. Bitki sıklığı 30xl0 cm . 'dir.Deneme yeri ve özel likl eri :Deneme yeri topra kları, Killi-tınlı bünyede, pH7,5, potasyum ve azatea orta, fosfor ve organik maddece fakir yap ıdadır. Bölgede, kışları ılıman-yağıslı, yazları ıcak ve kurak geçen tipik Akden i z iklimi hakimdir. Bunedenle, çeşit ler kıs ve ilkbahar yağısıarı ile norma l olarak (sulanmadan ) yetistirilebilmislerdir. Ancak ilkbaharda•ani yükselen sıcak lıklar çeşitlerin hepbirlikte olgunluklarına neden olmuştur.Deneme yeri topraklarına, l ve 2 no'lu denemeler için dekara 14 kg N, 8 kg P2o5 ve 8 kg K20 ; 3 no' lu deneme içinde lO kg P2o5 ve lO kg K2o temel gübreleri veril miştir.

In th i s research the effects of sowing time , plant density and nitragen fertilizatian on the vegetati ve and generat i ve characters, yi el d and qual ity of same rape andturn i p rape varieties are examined . For this purpose, experinıents 1-1ere carrıed on forthree years (1979;80 , 1980;81 and 1981;82 ) on the fields of the Agr i cultura l Fa cultyof the Aegean University in Bornova (Turkey) .ı. Variety-So~ling Time Experiment : Four Winter rape vari eties `Qu in ta`, `Lesira`, `Expander` and `Domestic`, Four Spring rape varie ties `Go ra ` , `Tower` , `Rica` and`Erglu`, two ~~g turnip rape varieties `Candle` and `Kampa` 1-1ere included in thisexperiment . The erusic acid contents of the varieties other than the `Domestic` arevery l aw. The experiments were arranged in randonıized black design 1~ith four repl ications and ~1ere started in three different months, October, November and February. 800grams of seed per decare were sown in rows 30 cm. apart and after emergency lO cm . spa -ce was left betv1een plants 1~itlı ın a row by thinning .2. Experiment on Plant Density : Two rape varieties, `Tm·1e r` and `Quinta`, wereincluded in this experiment. `Tower` and `Quinta` v1ere sown in tı-10 different sowing times , Februa ry an d October, r5pectively. Plant densi ty was determined according to twodifferent factors: The space between the rm~s , and the space betvıeen the plan ts 1~ithinarov1. The experiments 1-1ere arranged in spl it plots design 1~ith four repl i cati ons . Rowspaces were 30, 40 , and 60 cm. in the main plots ; and the spaces bet1~e en the plan tsviithin a rovı 1-1ere 5 , 10, 15, and 20 cm . in t he sub plot s.3. Nitragen Fertil iz ati on Experiment : I n th i s experiment two rape varieties(Tower and Quin ta ) were treated sepe rately with six different doses of nitragen (l:N8 : (6• 2 1 ' 2 : Nl 0 : (6•4) ' 3 : Nl2:(6• 6) ' 4 : Nl4(6•8 ) ' 5 : Nl6(6•10) ' 6 : Nl6(8•8) ). ~ . The nitro~A-·was app l ied in two parts : Before sm~ing, and at the beg i nning of vegetative grow h .!`fh __ e experiments were arranged in randomized black design v1i th four repli- r`` .cations. o~1pace wa s 30 cm; and the space between plant s within a row vıas lO cm.Env i ronmenta l Cha racteristics: The soil of the pl ots v1here the experinıents 1-1erecarri ed out are in the clay-l oam and has a pH value of 7,5. The potasi um and nitragencontents of the so il are ınoderate, and there is lack of rıhosphor and organic materialin the soi l. The weather is wa rm and rainy in ~1inter and hat and dry in sumıner in theregion. The rainfa lls of 11inter and spring ~~ere sufficien t for the growth of the tested varieties, so irrigati on wa~n't needed. But the rap idl y increased temperatures inspring caused all varieties to mature at the same time.At the experiment fields 14 kg. of N , 8 kg . of P2o5 , and 8 kg . of K20 wereapplied for experimen ts l. and 2.; lO kg. of P205 , and lO kg . of K20 11ere app l iedfor experiment 3. - 118 -FJNO!NGS OF THE EXPERIMENTSVegetative Characteristics : The vegetative characteristics of the varieties were affected by the factors of sowing date, plant density, and nitragen fertil ization.