Çeşitli rib örgülerin boyutsal özellikleri üzerine bazı araştırmalar

Abstract

- 123 - BÖLÜM 5 ÖZET, TARTIŞMA ve SONUÇ 3u çalışmada çeşitli rib örgülerin boyut s al özellikle rinin, örgü türü, iplik cinsi ve relaksasyon durumuna göre demişimi deneysel olarak incelenmiştir. îlk kez bu çalışma ile çeşitli rib örgülerin sistema - tik olarak incelenmesi amaçlanmış ve 1x1, 2x2, 3x3, 4x4-, 5x5, 10x10 rib gibi dengeli rib örgüler ile 2x1, 3x1, 4x1, 5x1, 3*2, 4x2, 5x2, 4x3, 5*3» 5^4 rib gibi dengesiz örgüler araştırmaya dahil edilmiştir. Toplam 16 çeşit rib örgü yanında, gerekli karşılaştırmaları yapabilmek için ek olarak düz örgü de incelenmiştir. Turnasın boyut sal özelliklerine iplik cinsinin etkisini görebilmek için, birbirleri ile aşağı yukarı aynı numarada yün,akrilik ve pamuk iolikleriyle deneyler tekrar edilmiş tir. Kumaş numuneleri, her iplik cinsi ve örgü türü için, örülebilen en sık ve en gevşek sıklık aralısında örülmüştür. Ancak örülebilen en sık örgü, iplik cinsi ve örgü türüne bağlı olduğundan, elde edilen numune sayısı her iplik cin ai ve örgü türü için aynı değildir. Deneyler için örülen toplam kumaş numunesi 250 adettir. Pelaksasyon durumunun ilmek özelliklerine etkisini- 124- - inceleyebilmek için, kumaş numuneleri üç farklı relaksas-,yon işlemine tabi tutulmuşlardır. Kuru relakse edilmiş kumaş numunelerine, sırasıyla yaş relaksasyon ve daha sonra yıkama işlemleri uygulanmış ve her işlemden sonra numuneler üzerinde ilmek boyutlarını belirleyecek ölçümler yapılmış tır. ölçümler sonucunda ilmek genişliği ve ilmek yükseklimi ile, ilmek iplik uzunluğu arasındaki ilişkiler aranmıştır. 3u araştırmadan elde edilen sonuçları maddeler halinde şöyle yazabiliriz : 1- îlmek yüksekliği için elde edilen sonuçlar a) Örgü türü, ilmek yükseklisini etkileyen bir faktör delildir. Her iplik cinsi ve relaksasyon durumunda, ilmek yükseklimi ile ilmek iplik uzunluğu arasında, bütün örgü türleri için yüksek korelasyon katsayısına sahip, doğrusal bir denklem yazılabilir. b) Relaksasyon durumu arttıkça ilmek yüksekliğinde azalma görülür. Bu durum ; ilmeğin, örme sırasında uygula nan çekimlerin etkisinden, relaksasyon ile kurtulmaya çalış tığını gösterir. Kumaş tam relakse olduğunda ilmek yüksek liği derişmez hale gelir. ( Tünde, keçeleşme hariç.) c) Kumaş tam relaksasyona ulaşsa da, ilmek yüksekliği ile ilmek iplik uzunluğu arasındaki regresyon denkleminin sabiti ihmal edilemez. Yani bu iki parametre arasında elde edilen doğrusal regresyonun, ilmek yüksekliği ekseni ile yaptığı kesişme (regresyon. sabiti) oldukça önemli bir de-- 125 - gere sahiptir. Bu sonuç, kes isme için.yakılan T-testi ile elde edilmiştir. 2- İlmek genişliği için elde edilen sonuçlar a) tlmek gen işliği, iplik cinsi ve relaksasyon durumu nun yanında örgü türüne de ballıdır. Ve yapılan P-testi, ilmek genişliğinin en fazla örgü türüne bağlı olarak de riştiğini göstermiştir. Bu nedenle her iplik cinsi ve her relaksasyon durumunda, denenen 16 çeşit rib örgü ve düz örgü için, ilmek genişliği ile ilmek iplik uzunluğu arasında 17 adet doğrusal denklem elde edilmiştir. b) tapılan T-testi sonucu elde edilen istatistiki so nuçlara göre; özellikle yün ve pamuk ipliklerinden örülen kumaş numuneleri, tam relaksasyona ulaştıkça, regresyon sa biti ihmal edilebilir düzeye gelmiştir. 3u nedenle ilmek genişliği ile ilmek i-plık uzunluğu arasında w =? - nr=şeklinde bir denklem yazılabilir. Ancak bu durum, akrilik ipliklerinden örülmüş numuneler için geçerli değildir. Bu nun açıklaması ise seçilen relaksasyon yönteminin, akrilik kumaş numunelerini tam relaksasyona ulaştırmadığı şeklinde yapılabilir. Daha önce, 1x1 rib için yapılmış deneysel çalışmaların sonuçları ile şimdiki çalışmada bulunan sonuçlar karşılaş tırıldığında aralarında az da olsa bir fark olduğu görül mektedir. Ancak uygulanan relaksasyon yöntemlerinin değişik olduğu dikkate alınırsa, bu fark normal karşılanabilir. 2x2 rib için bulunan sonuçlar, bu konuda yapılan tek deney-- 126 - sel çalışma ile karşılaştırılınca, ilmek parametrelerinin birbirine yakın olduğu görülmektedir. Postle'ın oluşturduğu geometrik modeller, bütün rib ör güleri kapsamaktadır. Postle'ın modellerinden bulunan kw değerleri ile bu çalışmada bulunan delerler karşılaştırıl dığında, ar al arında fark olduğu görülür. Ve bu, Postle'ın mo dellerinin bütün rib örgüler için, doğru sonuç vermediği şeklinde yorumlanabilir. Ancak, gerçek ilmek yapısını da dikkate alarak, '-Curb ak' m geliştirdiği düz örgü ve 1x1 rib ilmek modelleri bu çalışmada bulunan değerlere yakın so - nuçlar vermiştir. -Bu yüzden Kurbak'm modelinin, diğer rib örgülere de uyarlanması, iler iki araştırmacılara konu ola rak tavsiye edilebilir. DokBmoTitaRvo`-

SUMMARY In this work, the dimensional properties of various rib structures and their changes with fabric construction, yarn type and relaxation treatments were experimentaly investigated. oince the aim was to investigate the rib structures in a systematic way, t he lxl, 2x2, 3x3, 4x4-, 5x5 and 10x10 balanced rib structures and the 2x1, 3x1, 4x1, 5^1, 3*2, 4x2, 5X2, 4x3, 5x3 and 5x4 unbalanced rib structures were all included to search. Apart from these, plain knitted fabric was also induded for comparison purposes. Experiments were carried out for three types of yarns namely wool, acrylic and cotton. The counts of yarns used were almost the same for the reason that the effect of yarn type upon, the dimensional properties can be seen clearly. The samples were knitted to cover the range oC fabric from very tight to very slack. Totaly 250 samples we knitted. To investigate the effect of relaxation treatments, the samples were given a dry relaxation first and then they were given wet and wash relaxations. In each relaxed condition, the geometrical properties of the samples were measured. Relationships between the course-spacmgs (c) and theloop lengths ( t ) and also relationships between the wale- spacings (w) and the loop lengths ( I ) were investigated. The results obtained were given as in the followings : A linear regression was applied to the relation ship between the course-spacing (c) and the loop length (I) of all the rib constructions considered for each of yarn types chosen and for each of the relaxation treatments applied. The correlation coefficients of these regression lines were very high for all the cases. This is, of course, an important result that there is not any experimentaly observed construction effect on the course-spacing para meter. Thus, only a single regression line applies to all the rib constructions considered. In this regression analysis, it has seen that the intercepts were statistically signifi cant for all the cases considered. It was also observed that the length of samples were decreasing while the relaxation was progressing. On the other hand, there were also linear relation ships between the wale-soacings (w) and the loop lengths ( Ü, ) with high correlation coefficients. But this time, the-wala -spacings were also depended on the rib construction i.e. For the wale spacing case, a. linear regression with high correlation coefficient could be obtained for each of the rib constructions considered. A T-test was also applied to the coefficients of regression lines whether they were statisticaly significant or not. This T-testshawed that the significanse of the intercepts of the regression lines applied to the relationships between the vale-spacings and the loop lengths were decreasing with relaxations. Thus, in the wash relaxed state these intercepts became not significant for all the wool and cotton and partly for acrylic fabric samples. But the intercepts were still significant in the very same wash relaxed state, for a part of acrylic fabric samples. This was attributed to the relaxation treatments applied which were not enough for the acrylic fabrics to become fully relaxed.From this point on, we could say that the best Line through the orijin would apply to all the fully relaxed rib fabrics. Thus, they can be compare with each other by the dimensionlless width parameters (Kw)< which were found from the best line through the orijin. When this was done,Kw = a(m.n) power functions could be filted to the relation ships between Kw and the rib construction parameters (m and n)