Melanogryllus desertus (pall.) (orthoptera)`da ışığın etkisi ve ışığa duyarlı baş bölgelerinin belirlenmesi

Abstract

-40- 1 - Melanogryllus desertus'da gözlerin fotoperiodik uyartıyı kabul etmede etkili olmadığı gözlenmiştir. 2 - Işığın antenlerin arasındaki dar baş bölgesinden geçmemesi, bu bölgede bulunduğu işaret edilen Rhabdom hücrelerinin nöroendokrin sistemin düzenlenmesinde etkili olabileceğini işaret etmektedir. 3 - Bu böceğin yumurta bırakmasını ışık engellemekte, karanlık ise arttırmaktadır. 5 - Ö Z E T Melanogryllus desertus (Pali. ) 'un ışığa duyarlı farklı baş bölgelerinin belirlenmesi için yapılan bu çalışmada iki tip deney düzeneği kurulmuştur. Birinci tip denemelerde, araziden toplanan böceklerin başlarının belirli kısımları, ışığı geçirmeyen HOBBY COLAR marka siyah cam boyası ile kapatılmıştır. Beş farklı seriden oluşan deneme grubunda, yumurta sayıları karşılaştırmada esas alınmıştır. Serilerin yumurta artış hızları en fazla ilk 4 hafta içinde görülmüştür. Kümilatif yumurta verimlerine göre; antenle rin arasındaki dar baş bölgesi boyalı olan D serisi böcekleri en fazla yumurtayı bırakmışlardır. Bunu sırası ile C (gözler boyalı), E (gözler hariç tüm başı boyalı), A (kontrol) ve B (tüm başı boyalı) serileri izlemiştir. Dönem haftalık yumurta verim leri ortalamalarına göre; birbirlerine yakın değerleri ile D ve-41- G serileri en. fazla ortalamaya sahiptir. Ave B serileri en az ortalamayı verirken, E serisi arada bir değer göstermiştir. Tek yönlü varyans analizi yapılarak seriler birbirleri ile karşılaş tırıldığında; 2 ve 4 haftalık periodlarda D serisi A ve B seri lerinden farklı bulunmuştur. G ve D serileri arasında 2. haftada fark görülürken, izleyen haftalarda bu fark önemini kaybetmiştir. Diğer seriler arasında önemli bir fark gösterilememiştir. Yalnız gözlerin boyalı olduğu C serisi ile kontrol A serisi arasında fark bulunmaması, daha önce çeşitli araştırıcı ların benzer çalışmalarda belirttiği gibi, gözlerin fotoperiodik uyartıyı kabul etmede etkili olmadığını işaret etmektedir. Antenlerin arasındaki dar baş bölgesi boyalı olan D serisinin A, B ve G serilerinden farklı olması GELDİ AY ve KARAÇALI (1982) 'nın işaret ettiği Rhabdom hücrelerinin ışık enerjisini alıp nöroendokrin sistemin düzenlenmesinde etkili olabileceğini göstermektedir. İkinci tip denemeler kültür böcekleri ile iklim dolap larında gerçekleştirilmiştir. Böcekler sürekli karanlık ve sürekli aydınlıkta yumurtlamaya bırakılmıştır. İki serinin de yumurta artış hızı genelde ilk 4 hafta içinde en fazladır. Kümilatif yumurta verimlerine göre; 4. haftadan itibaren sürekli karanlıkta bırakılan böceklerin daha fazla yumurta bıraktıkları görülmüştür. Dönem haftalık ortalamalarına göre de, sürekli karanlık serisi üstünlük göstermiştir. Tek yönlü varyans anali zine göre, iki seri arasında belirgin bir fark gösterilemezken, uygulamaların haftalık etkileşimlerine göre, 5. haftadan sonra-42- sürekli karanlık ve sürekli aydınlık serileri arasında fark olduğu `bulunmuştur. Bu fark, daha fazla sayıda yumurta bırakan sürekli karanlık serisi böceklerinden kaynaklanmıştır. Bu sonuç, az ışıklı yerlerde yaşayan Melanogryllus desertus 'un doğal yaşam koşulları ile uyumludur. Tüm başı boyalı olan B serisi, sürekli karanlık serisi ile kümilatif yumurta sayılarına göre karşılaştırıldığında? 2 ve 4 haftalık periodlarda iki seri arasında bir fark bulunamazken 8 haftalık periodda belirgin bir fark gösterilmiştir.