İkinci ürün olarak ekilmiş, aşılanmış ve aşılanmamış soya fasulyesinde, azotlu gübre dozlarının ve uygulama zamanlarının, soya verim ve kalitesi üzerine etkisi

Abstract

53 ÖZET İzmir, Bornova koşullar xnda ikinci ürün olarak buğday dan sonra Amsoy-71 soya çeşidi yetiştirilmiştir. Deneme, bakteri aşı lam as x, azotlu gübre dozu (0-3-12 kg/da (NH^^SO^) ve gübreyi uygulama zamanı (tamamı ekimle veya 1/2 ekimle + 1/2 çiçeklenmede) olmak üzere Üç faktörlü olarak kurulmuş tur. Denemede 10 muamele oluşturulmuş ve faktörlerin inte- raksiyonları karşılaştırmalar şeklinde incelenmiştir. Uygulanan faktörler ile verim, verim komponentleri ve kalite özellikleri arasında bulunan ilişkileri, maddeler ha linde şu şekilde özetliyebiliriz. 1- Boys Aşılamanın bitki boyu üzerine etkisi önemsiz dü zeyde, ancak negatif yönde olmuştur. Azotlu gübre uygulama sının etkisi önemsiz bulunmakla birlikte, 12 kg/da N' un 1/2 ekim + 1/2 çiçekte olacak şekilde bölünerek verilmesi, boy üzerine % 5 düzeyinde önemli ve etkili bulunmuştur. I 2- Nodul sayısı ve ağırligis Aşılanmayan parsellerde no dul oluşumu söz konusu olmadığından, aşılanmış parsellerde azotun nodul üzerine etkisi incelenmiştir. Azot uygulaması nodul ağırlığı ve sayısını negatif yönde ve % 1 düzeyinde etkilemiştir. Azot dozunun 3 kg/da şeklinde ve bölünerek uy gulanması nodul ağırlığı ve sayısını % 1 düzeyinde önemli olacak şekilde arttırmıştır. 3- Bitkide bakla sayısı* Azotlu gübre dozları ve uygula ma zamanlarının bakla sayısı üzerine etkileri önemsiz bulu nurken,, aşılamanın % 5 düzeyde negatif etkili olduğu görül müştür. 4- Bİndane ağırlığı? Aşılama, azotlu gübre uygulaması ve artan azot dozlarının bindane ağırlığını, istatistiki bakım dan önemli düzeyde (% 1) etkiledikleri belirlenmiştir. 3 kg/da N dozunun, aşılı ve aşısız parsellerinde bölünerek uygulanmasının etkisi önemsiz bulunurken, 12 kg/da N dozunun54 iki defada uygulanması bindane ağırlığını önemli düzeyde arttırmıştır. 5- Verim; aşılama ve artan azot dozları verimi önemli dü zeyde {% 1) etkilemişlerdir. 3 kg/da N dozunun ekimle bir likte uygulanması çok daha etkili bulunmuştur. En yüksek verim 420-405 kg/da ile, 12 kg/da N dozunun iki defada uygu landığı aşısız ve aşılı parsellerinde saptanmış, bunu 381 kg/da ile 3 kg/da N dozunun tamamının ekimle birlikte uygulandığı aşılı parseller takip etmiştir. 6- Dane de % protein; aşılamanın ve artan azot dozlarının danedeki % protein üzerine etkileri % 1 düzeyde önemli bu lunurken, azotlu gübrenin uygulama zamanı danede % protein açısından herhangi bir önem arz etmemiştir. 7- Protein verimi; aşılama, artan azot dozları ve azotlu gübrenin bölünerek uygulanması protein verimini % 1 düzeyin de önemli ölçüde etkilemiştir. En yüksek protein verimi, 157.5 kg/da ile 12 kg/da N dozunun iki defada uygulandığı aşısız parsellerden alınırken, en düşük protein verimi 3 kg/da N dozunun iki defada uygulandığı aşısız parsellerden alın- mıştır. 8- Danede % yağ; aşılamanın danede % yağ kapsamı üzerine negatif etkisi (% 5 düzeyinde) görülürken azot dozları ve bunların uygulama zamanlarının % yağ üzerine etkileri önem siz bulunmuştur. 9- Yağ verimi; aşılamanın yağ verimini önemli düzeyde etkilemediği, azot dozlarının arttırılması halinde ise yağ veriminin önemli düzeyde (% 1) arttığı saptanmıştır. Azotlu gübre uygulama zamanı da yağ verimini etkilemiştir. En yük sek verime 77,7-74,8 kg/da ile 12 kg/da N dozunun iki defa da uygulandığı aşılı ve aşısız parsellerde rastlanmıştır. Bu maksimum yağ verimini 73,5 kg/da ile 3 kg/da N dozunun ekimle birlikte uygulandığı aşılı parseller takip etmişler dir.

55 SUMMARY After wheat, as a secondary crop at İzmir -Born ova > region conditions, the soybean Amsoy-71 had been grown. The experiment had been built by three factors which are bacterium inoculeting nitrous fertilizers quantity (0-3-12 kg/da (NH^)- S04) and the time of fertilizer application (all of it together with planting or 1/2 with plantig + 1/2 on blooming time) 10 operations had been done and interactions of these factors were examined comparatively. The relations between the factors and yield, yield components and the characteristics of quality can be summarized as follows $ 1- Height; the effect of inoculeting on the height of plant had been unimportant but negative. Though the effect of nitrous fertilizer application was unimportant, application of 12 kg nitrogen per decare as 1/2 with planting plus 1/2 on blooming time had been found effective which caused 5 percent increase at height. 2- The number and weight of nodules; because of no nodule formation at the patches that are not inoculated, the effect of nitrogen on nodules has been examined at inoculated patches. The nitrogen application effected the weight and number of nodules negatively at a level of 1 percent. It had caused one percent increase on nodule weight and number by giving the 3 kg nitrogen per decare. 3- The number of beans on plant; the quantity and application time of nitrous fertilizer had an unimportant effect on the number of beans but inoculeting effected negatively at a level of 5 percent. 4- Thousand corn's weight; it is determined that inoculeting, nitrous fertilizer application and increasing nitrogen quantity had effected the thousand corn's weight56 statisticaly at a level of 1 percent. Though the effect of 3 kg nitrogen per decare was unimportant on both inoculated and non inoculated patches, the application of 12 kg nitrogen per decare at two times had increased the thousand corn's ?weight too much. 5- Yield; inoculating and increase of nitrogen quantities had effected the yield so much (nearly one percent) it has been determined that application of 3 kg nitrogen per decare together -with planting was much more effective. The heighest yield which was 420 or 405 kg per decare had been taken from the quantity of 12 kg nitrogen per decare which was appliedat two times on both inoculated and non inoculated patches. The whole amount of 3 kg nitrogen per decare which had been applied in the inoculated patches together with planting had followed this as a yield level of 381 kg per decare. 6- The protein percentage of corn; inoculating and an increase of nitrogen quantity had an important effect on protein ratio of corn such as 1 percent. But the application period had no effect on it. 7- Protein yield; inoculating, increase of nitrogen quantity and the application period had effected the protein yield at a level of 1 percent. The heighest protein yield which was 157,5 kg per decare had been taken from the application of 12 kg nitrogen per decare which was applied on non inoculated patches by two times. The lowest one had been taken from the application of 3 kg nitrogen per decare on non inoculated patches. 8- The oil percentage of corns; inoculating had a negative effect as 5 percent on oil percentage on corns. But the quantity and application period of nitrogen had an unimportant effect. 9- Oil yield; it had been proved that inoculating had not effected the oil yield so much but by increasing the quantity57 of nitrogen it had increased as 1 percent. Also the period of nitrous fertilizer application had effected the oil yield. The heighest oil yield had been received as 77,7 - 74,8 kg per decare by applying the 12 kg nitrogen per decare on both inoculated and non inoculated patches. 3 kg nitrogen per decare which has been applied together -with planting at inoculated patches has followed this maximum yield at a level of 73,5 kg per decare.,