Ülkemizde kümes hayvanlarında yem katkı maddesi olarak antibiyotik ve hormon kullanımı olanakları ve sorunları

Abstract

53 ÖZET Antibiyotikler, bakteri ve mantarların yaşayan hücrelerinin salgı lamış olduğu metabolik ürünlerdir. Biyolojik, yarı sentetik ve sentetik olarak üretilebilen antibiyo tikler, mikroorganizmaların yaşamalarını, çoğalmalarını önlemektedirler. Mikroorganizmalara olan etkileri farklı farklıdır. İşte antibiyotiğin tesir alanına antibiyotiğin spekrumu denilir. Çok eskiden beri varlığı bilinmeden bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmış, ilk oralar Alexander Flemin 1929 yılında penecillin antibi yotiğini keşfetmiştir. Kimyasal yapıları anlaşıldıktan sonra, laboratuvarda sentetik ve yarı sentetik olarak üretilmelerine başlanmıştır. Antibiyotiklerin esas kullanım alanı hastalıkların tedavisidir. Son yıllarda hayvan beslemede gelişme faktörü olarak hayvan yemlerine katılmaya başlanmıştır. Yem katkı maddesi olarak kullanıldığında hayvanların verimleri artmış, yemden yararlanma ortalama %3-5 oranında iyileşmiş, %5-10 ora nında daha fazla canlı ağırlık kazancı sağlanmıştır. Bu etkiyi barsak florasını düzelterek, barsak dokusu üzerine tesir ederek çeşitli enzim ve endokrin sekresyonları uyararak gerçekleştirmektedir. Bu sayede yem lerin sindirimi daha çabuk olmakta, besin maddelerinden hücre düzeyinde yararlanılması artmaktadır. Antibiyotiklerin bu etkisi, hayvanın türüne, yaşına, kullanılan antibiyotiğin dozuna, kullanma süresine, antibiyotiğin kendisine bağlı bulunmaktadır. Diğer ortak pazar ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de kümes hay vanlarının karmalarına katılmaktadır. Ancak katılacak antibiyotiğin dozu ve türü 1734 sayılı Yem Yasası ile sınırlandırılmıştır. Buna göre ülke mizde katkı maddesi olarak broilerler de Avapacrin, Tylosin, Flavomycin, zinc-bacitrasin, spyramycin antibiyotiğinin kullanılmasına izin veril miştir. Bunlar yem yasısının önerdiği dozlarda kullanılmaktadır. Ancak bu antibiyotiklerden en çok kullanılanı flavomycin ve zinc-54 bacitrasin antibiyotiğidir. Flavomycin 1 ton, 1 kg. zinc-bacitrasin an tibiyotiği de 1-5 kg. /ton hesabı ile broiler yemlerine katılabilmektedir. Yumurta tavuklarının yemlerine de verimi arttırmak için flavomycin 2 kg. /ton ve zinc-bacitrasin antibiyotiği de 15 mg./kg dozunda yeme ka tılabilmektedir. Bunun yanısıra, avapacrin, tylosin, virginamycin anti biyotikleri yumurta tavuklarının karmalarına verim arttırıcı olarak ka tılabilmektedir. Kaz, hindi, ördek karmalarında antibiyotik kullanımı mümkün olması na rağmen yaygın olarak kullanılmaları söz konusu değildir. Antibiyotiklerin sağladığı ekonomik yararların yanısıra birtakım sorunları da beraberinde getirebilmektedir. Bu sorunlar : 1. Hassas bireylerde alerji oluştururlar, 2. Antibiyotik katkılı yem ile beslenen hayvanların ürünlerinde kalın tılar kalmaktadır. Bu antibiyotik kalıntısı içeren hayvansal ürün leri tüketen insanlarda mikroplara karşı direnç oluşmasına sebep olur, 3. Bazı antibiyotikler hayvanda ve bunların ürünlerini tüketen insan larda toksik etkiler gösterebilmektedir, k. Hayvanlarda sürü içinde bir örneklik sağlayarak, damızlık hayvan ların seçiminde hataların ortaya çıkmasına sebep olurlar, 5. Barsak florasını bozarak hayvanlarda ishallerin meydana gelmesine de bazı antibiyotikler sebep olabilirler. Yemlerde katkı maddesi olarak kullanılan diğer madde hormonlardır. Hormonlar endokrin bezler tarafından salgılanan, salgılandığı yerden kan yolu ile görev yapacağı organa taşınan, taşındığı organın fonksiyonunu tanzim eden biyokimyasal maddelerdir. Bunlar vücut regülatörleridirler. Vücudun çalışması için mutlaka gereklidirler. Son yıllarda kimyasal ya pılarının anlaşılmasından sonra sentetik olarak üretilmeye başlanmıştır lar. Sentetik olarak üretilenlerin, dietylstylbestrol, stylbene, dievst- fol, hexeustroliame'dir. Harmanlar enzim sistemini aktive ederek ve gen aktivasyonu yolu ile etki etmektedirler. Bu sayede metabolizmayı hızlandırarak hayvanlar da daha fazla nitrogen birikimini sağlarlar. Hormonların kimyasal55 yapılarının aydınlanmasından sonra hazır preparatları hazırlanarak hay vanların karmalarına gelişme faktörü ve verim arttırıcı amaçla kullanıl maktadır. Bu sayede, hayvanlarda gelişme hızlanmış, verim artmış, hay vanların cinsel olgunluk yaşına girmesi daha kısa zamanda gerçekleşmiş tir. Ancak bu faydalı etkilerin yanısıra, hayvanın vücudundaki hormon dengesininubozulması nedeniyle sağlıklarının bozulmasına sebep olmakta dır. Daha önemlisi hormonların yemle tüketilmesi sonucu hayvanın bazı doku ve organlarında kalıntılar kalabilmektedir. Bu şekilde ürünleri tüketen insanların sağlığı açısından olumsuz durumlar yaratabilmektedir. Kanatlı hayvanlarda daha çok troid hormonlarından troxin, büyüme hormonu, eşey bezi hormonlarından östrogen hormonları kullanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri 'nde bu hormonların kullanılmasına karşın, Ortak Pazar ülkeleri ve ülkemizde, kalıntıların oluşturacağı sakıncalar nedeniyle kullanılmaları kesinlikle yasaklanmıştır.

56 SUMMARY Antibiotics are the metabolic materials that are produced by the bacteria and the mold cells. Antibiotic can be produced biologically and synthetically and they prevent the growth and reproduction of microorganisms. The spectrum of antibiotic could be detined as the way it acts upon a microorganism. Pennicilin was first discovered by Alexander Fleming in 1929 but before, it was used without being realized. Antibiotics are mainly used for a treatment against diseases. But recently it is being used as a growth factor in the feed and the studies have shawn an increase in feed conversion of about 3.5 percent, including] an increase in werght gain of about 5-10 percent. Antibiotics balance the intestine flora and acts on the intestine lining thus speeding up the digestion. The results of the use of antibiotics as a feed additive depends upon the breed and the age of the animal the concentrate, the length of usage and the chemistry of the antibiotic. Like in the other Europeans countries antibiotics are being used as a feed additive in poultry feed in Turkey. But the concentrate and the chemistry of it, was bounded by 1734 numbered feed law. According to this law only Avapacrime, Tylacine, Phlavomycine, zinc-bacitracine and spyramycine could be used in broilers. But mainly phlavumycine 0.1% and zinc-bacitracine 0.1-0.5% concentrate are used in broiler feed. To increase the production in layers phlavomycine 0.2% concetrate and zinc-bacitracine at 15% concentrate could be used. Besides Avopacrine, Tylûcine, Virginamycine could be used as a feed additive in layers. Antibiotics could also be used in Turkey and duck feed but is not used widely. Although that the use of antibiotics has economical advantages, it also brings some problems along with that. These problems could be57 stated as 1. In sensitive breed of broilers it can cause allergies. 2. People who consumes the products that are produced by the antibi otic contained feed, can show resistant to certain bacteria and also can cause toxination. 3. In some breeds they can destroy the intestine flora thus causing diarria. The other feed additive is the hormones. Hormones are the bioche mical materials produced by the ondocrin glands and distributed by blood to the certain organs. The other name for them could be the body regulators. In recent years they are produced synthetically. Namely dietyl stylbestrole, stylbone, diastrole and hexastrole. They activite the digestive system and act by the gen activation by doing this, they speed up the rnetabolisma and in animals. This causes a nitrogen build up and could buildup and could be used to inrease the wergnt gain and production. Along with bringing them up to the sexual maturity faster. But in the other hand hormones spoil the hormone blance in the body and are hazardus to there health. They also leave by human beings it is not good for therr health either in poultry manaly troid hormones such as troxin and growth hormones and sexual glands hormones such as ostrogen hormones are useal. Although in United Stades all these hormones are used in European countries. The use is outlawed because they cause bad healt in humans.