Marmara-Trakya bölgesinde sofralık zeytin, zeytinyağı ve ayçiçeğinin pazarlama düzeni ve bu ürünlerde destekleme alımı yapmakla görevli tarım satış kooperatiflerinin etki ve başarı dereceleri üzerinde bir araştırma

Abstract

- 174 - 10. ÖZET VE SONUÇ Türkiye'de T.S.K. ve Birliklerinin ilgili tarımsal ürünlerin pazarlama düzenleri içerisinde ve ortaklar üzerindeki etkinlikleri nin Marmara Coğrafi Bölgesinde (M.C.B.) test edilmesi, bu araştırma nın esas gerekçesi ve amacadır. Bu amaçla, sofralık zeytin, zeytin yağı ve ayçiçeği ürünleri ve `bu ürünler ile ilgili T.S.K. ve Bir likleri, makro düzeyde 1974-1984 dönemi ve mikro düzeyde de 1°84 zaman kesitinde, çeşitli yönleri ile incelenmiştir. Söz konusu ince lemeler için, gayeli örnekleme yöntemi ile, toplam 210 işletme ve 26 Birim T. S. Kooperatifi surveye alınmıştır. Araştırmanın esas amacına uygun olan sonuçları genel hatla rı ile, aşağıdaki gibi özetlenebilir. Araştırma kapsamına alınan ürünlerden sofralık zeytin ile yağlık zeytin V©.* zeytinyağı, incelendiği yörelerde üreticinin ana geçim kaynağı olan ürünlerdir. Ayçiçeği ile üretici gelirinde, buğ daydan sonra,, ikinci derecede Önemli yer almaktadır. Buna ek olarak, incelenen ürünler bitkisel yağ sanayii ve beslenme açısından da önemli görülmektedir. Bu önemleri gereği de, her üç ürün ile ilgilU, birer T.S.K. ve Birliği kurulmuş ve pazarlama düzeni iferiainde ye rini almıştır. Söz konusu Birliklerin ortaklarına verdiği hizmetlerin ve il gili ürün piyasasındaki etkinliklerinin düzeyi birbirlerinden farklı olduğu gibi, ortakların bu Birliklerden yararlanma düzeylerinin de farklı olduğu saptanmıştır. İncelenen her üç ürün de, T.S. Kooperatifleri ve özel sek törün yer aldığı, ikili pazar sistemi içinde pazar lanmaktad ir. Bu düzen içerisinde yer alan T.S.K. ve Birliklerinden ayçiçeği ile ilgili TRAKYABİRLİK her yıl, zeytinyağı ile ilgili ZEYTİNYAĞI BİR LİK zaman zaman destekleme alımı ile görevlendirilirken, destekleme kapsamında olmayan sofralık zeytin ile ilgili MAİ&AKABİRLİK için görevlendirilme söz konusu değildir. Ancak,, yasal statüleri aynı olan bu kuruluşların, ortak niteliği, destekleme fiyatları ya da- 175- Birlüc fiyatları ile, üreticileri ve ortakları destekliyor olmala rıdır. Ancak, uygulanan destekleme ya da Birlik fiyat politikasın dan çoğunlukta ve asıl desteğe muhtaç olan küçük üreticilere göre, azınlıktaki `büyük üreticilerin çok daha fazla yararlandığı, rakam sal olarak, tespit edilmiştir. Aynı zamanda, ürün bedeli ödemeleri nin taksitler halinde ödenmesinin de özellikle küçük üreticileri, özel sektöre yönelttiği `belirlenmiştir,; Bu araştırma ile, rakamsal olarak da `belirlendiği gibi, in celenen T.S.K. ve Birliklerinin ilgili ürün piyasalarında aldıklara pay açısından ürünlerin özellikleri de dikkate alındılında, `belirli `bir etkinliğe sahip oldukları söylenebilir. İncelenen T.S.K. ve Birliklerinin pazarlama düzeni içeri sindeki, üreticiler açısından, e'n Önemli etkinliklerinin piyasa fi yatlarının, destekleme ya da Birlik fiyatları altına düşmesini, `bir takım istisnalar dışında, engellePesi olarak gösterilebilir. Söz konusu kuruluşların ortakları üzerindeki etkinliklerinin düzeyi arasında da farklılık oldu ğu `belirlenmiştir. Bu düzeyi de T.S.K. ve Birliklerinin ortağına verdiği kredi hizmetinin `belirle diği söylenebilir. İncelenen T.S.K. ve Birliklerinin destekleme politikasın dan ya da kendi `bünyelerinden kaynaklanan `birtakım sorunları oldu ğu ve `bu sorunların giderilmesi ölçüsünde, Türk dışsatımına verdiği hizmetlerin düzeyinin artaoaga da 'belirtilebilir. Sonuç olarak j tnoelenen T.S.K. ve Birliklerinin ürünler ile ilgili birer stok müessesesi olmadıkları ve pazarlama sisteminin, hammadde alı mından, işleme ve tüketibi eline /geçinceye kadarki, tüm aşamaların da, farklı düzeylerde de olsa, etkin bir yer aldığı `belirtilmelidir. Üreticilerin ve aynı zamanda ortakların T.S.K. ve Birlikle rini `bir ölçüde devletin alım müessesesi gözü ilo baktıkları yolun daki yaygın kanı, bu araştırma ile de, üretici `bazında doğrulanmış tır.- 176 - Ancak, T.S.K. ve Birliklerinin devlet destekleme politika sında `birer yürütücü organ olnrak görevlendirilmeleri, alternatif kuruluşlar geliştirilme d i,?* i sürece, yerinde t>ir uygulama olarak görülmektedir. Gerçekten de, kendi olanlarında güçlü `birer kuruluş olan `bu T.S.K, ve Birlikleri varken, `başka alternatifler aramak zaman vo kaynak israfı olarak nitelendirilebilir. Isu arada, daha önce de değinildiği Gibi, söz konusu kuruluşların `belirlenen sorun larının giderilmesi sürekliliği de bir kez daha belirtilmelidir.

- 177 - 11. SUMMARY AND RESULT THE MARKETING SBTEM 0? TABLE OLIVES, OLIVE OIL.AMD SUNFLOWER IN THE MARMARA REGION AND '11115 ROLE, Ei'VECTS AND SUCCESS LEVELS OI'1 GOVERNMENT SUBSIDIZED * AGRICULTURAL SALES, COOPERATIVES IN THIS MARKETING SYSTEM This study has been carried out to determine the marketing system of table olives, olive oil and sunflower in Marmara region and the role, effects and success levels of government subsidized Agricultural Sales Cooperatives (A.S.C.) in this marketine system. `With this purpose in mind, total 210 farm and 26 A'iC have been - i surveyed and analyzed. Some important results are summarized as fallow. Table olives and olive oil are the m p. in components of the farm income in the region surveyed. Sunflower is also has a second defree of importance,, after wheat, in the. provinces included. The products included are also very important from t':^ points of vegetables oil production and national nutrition, lecause of their importance mentioned, the Marketing Sales Cooperatives and their unions had been established for each of the three products* It has been observed that, the level of the services the above mentioned cooperative rendered to the members and their role in the marketing of relevant products, as 'well as the members' benefits in each cooperative, are varied.- iSach of the product studied, is being marketed in the system dominated by ASC. and the private sector. While in this chain of marketing TRAOABİRLÎK from ASC is assigned with subsidization by the government in the purchase of sunflower every year, and ZBYTINYA- ĞI BİRLİK in the purchase of olive oil from time to time, MARMRA- 1ÎRLİK, on the other hand, is not included in the state subsidization program, although it renders aarae kind of services, to its members. The mut`al agreement in all these enterprioes whose legal status is the same is to serve their members with profitable subsidized prices fixed either by the government or by the Union of ASC'S themselves.- 178 - * However, the study has shown the fact that, actually the large** growers, who represent the minority wit&iJi the region are the ones who obtain more TSBXBfl.t from existed price policy, and subsidization and not the small growers, who represent the majority. In the same time repayment of the product value to the growers is usually done by timely installments and not in advence which enforces especially the small growers to sell their produce to the private sector. Based on numerical analysis and characteristics of the products, it can be mentioned that the role of ASC and their Union in the relevant marketing system can not be under estimated and found to be effective. The most important rol^ of the ASC. and their Unions in this marketing system is to keep Üıe price stable in the market and not let the market price go down under their offered val`e. It has been also found that the AMQ's level of e t feotjtenetB of their members is also varied. This fact is strongly correlated with the amount of credit one cooperative otters to its members. These cooperatives can render more rantabl services for the growers and thus, more contributing to the Agricultural Industry of Turkey, if some of their internal problems and/or problems related subsidization policy have been solved. As a conclusion} It can be said that, these cooperatives are eitective in the marketing chain of the products studied, and they can not be o las if led as stocking unite for these produces but rather involved in their diffirent processes between harverjt and their consumption as well. presently,: the existing cooperatives are the main enforcing 'units in the subsidization policy, unless some other organizations are developed or founded. In fact suoh an alternative system con- 179 - not be considered meaningfully at present since ASC's and their Unions are now quite effective in the market. However, it is quite important to solve the problems associoted with ASC's and the Unions to raalce their organization more effective.