Pamuklu kumaşların halat ve geniş kasar işlemlerinin karşılaştırılması

Abstract

5. ÖZET İşletme koşullarında yapılan bu araştırmada halat ve geniş kasar yöntemleri incelenmiş, bunların birbirleriyle mukayesesi yapılmıştır. Bunun için ele alman pamuklu kumaşa önce haşıl sökme işlemi yapılmış, daha sonra da halat ve geniş kasarda çeşitli ön terbiye işlem kombinasyonları uygulanmıştır. Daha sonrada bu işlemler sonucundaki haşıl sökme, hidrofillik, mukavemet, polimerizasyon ve beyazlık dereceleri ölçülmüş, maliyet karşılaştırması yapılmış tır. Çeşitli ön terbiye kombinasyonlarında, işlem sayısının artmasına paralel olarak, haşıl sökme derecesi hidro fillik ve beyazlık derecesi artmakta, fakat buna ters orantılı olarakta mukavemet ve polimerizasyon derecesi azalmaktadır. Hidrofillik değerleri halat kasarda sadece bazik işlem görmüş kumaşlarda 30 mm ye, geniş kasarda bazik işlem görmüş kumaşlarda 35 mm ye, ağartma ile sonuçlanan kombinasyonlarda geniş kasarda 40 mm ye, halat kasarda 45 mm ye ;c kadar yükselmektedir. % 46.1 olan ham bezin beyazlık derecesi halat kasarda bazik işlem sonunda 49.3 e geniş kasarda 49 a, ağartma işlemleri sonunda da halat kasarda 91 e, geniş kasarda 89 a kadar çıkmaktadır. - Halat kasarda 1818 olan ham bezin polimerizasyon derecesi çeşitli ön terbiye işlemleri sonunda işlem sayısı arttıkça düşmekte ve en düşük 1188 olmaktadır. Geniş kasarda ise 1417 olan ham bezin polimerizasyon derecesi çeşitli işlem kombinasyonları sonunda 1`069 a kadar düşmektedir. - 103 --Maliyet açısından yöntemler karşılaştırılıdığında halat kasarda ; Haşıl sökme ---- peroksit ağartması 110 TL/m Haşıl sökme - »- bazik işlem - - peroksit ağartması 132,82 TL/m ' Haşıl sökme ?bazik işlem -.» Na-hipoklorit *> peroksit ağartması 138,21 TL/m ye Geniş kasarda; Haşıl sökme - *? peroksit ağartması 161 TL/m Haşıl sökme - *- bazik işlem -.- peroksit ağartması 279,31 TL/m ye çıkmaktadır. Görülüyorki geniş kasarda maliyetler, halat kasara nazaran çok daha yüksektir* Bu iki yöntem arasında halat kasarda yapılan Haşıl sökme- bazik işlem - *? hipoklorit - - peroksit ağartması hidrofillik, beyazlık 'miukavemetj polimerizasyon derecesi ve maliyet açısından en iyi sonuçları vermektedir. Haşıl sökme* - m bazik işlem -.- peroksit ağartmasında ise- hidrofillik, beyazlık, mukavemet ve polimerizasyon derecesi açısından en iyi sonuçlar geniş kasarda elde edilmiştir. Fakat burada yapılan kasar işlemi pahalıya çık maktadır. Haşıl sökme - *. peroksit şeklinde yapılan ağartmada ise gerek halat gerekse geniş kasarda haşıl sökme ve hidrofillik dereceleri yetersiz düzeyde olup, DP değerleri kabul edilir sınırlar içinde kalmıştır. Böyle bir --ağartma'.-.* geniş kasarda yapıldığı takdirde maliyet gene halat kasara göre daha pahalı çıkmaktadır. Sonuç olarak haşıl sökme, bazik işlem, beyazlatma işlemlerinden meydana gelen 3 basamaklı yöntem halen sonuçta en güvenilir etkileri sağlayan yöntemdir. Her yöntem kısaltmasında, emniyet aralığının daraldığı gerçeği bizi.104 -şaşırtmamalıdır. Bu arada yüklenilecek riskin miktarı işletmenin vereceği karara bağlıdır. Son yayınlara göre, bazik işlemden sonra pamuklu mamul kısa süreli bir sodyum hipoklorit ağartmasından geçirilir ve sonra hidrojen peroksit ağartması yapılır ise, elde edilen etkiler iyice arttığı gibi, gerekli hidrojen peroksit konsantrasyonuda azalmaktadır (3) (15). Tek işlem basamağı için gerekli olan yüksek miktarda kimyasal maddeler, DP değerini biraz daha aşağı düzeye çekmektedir. Eğer amacımız iyi bir ye niden elde edilebilirlik etkisi, baskı ve boya için yak laşık % 80-85 lik beyazlık derecesi, iyi bir hidrofillik (DİN 53901'e göre 2 sn'nin altında olması), iyi bir poli- merizasyon derecesi dışında, kırışıklık izi taşımaması, özenli bir materyal işlemi, yıkama makinalarında yüksek yıkama etkisi i.se o halde açık en çalışma yöntemi seçilmelidir. Fakat kırışıklık meydana gelme tehlikesi olmayan kumaşların ön terbiyesinin en ekonomik şekilde halat kasarda yapılabileceğinin unutulmaması gereklidir. Zaten ekonomik olması itibarı ile halat halinde ön terbiye gelişmekte olan bir çok ülkede hala önemli bir yer tutmak tadır. Ancak Avrupa'da ve kaliteli mal üretmeyi hedefle yen diğer ülkelerde halat kasar yerini geniş kasara bırakmaktadır. 105 -

6. SUMMARY This investigation has been based on practical production of a textile factory, and in this respect rope bleaching and open width bleaching systems compared with each other. A Typical quality of cotton cloth (20 x 20-23.6 x 23) has been closen for these investigations. After desizing of the cloth different preparation combinations had been tried. At the end the resuls of these combinations compored width each other, concerning hidrofility breaking strength, degree of polymerisation and whiteness, and cost of production. It was concluded that increasing... the number of steps in preparation combinations, increases the degree of desizing, hyrophility and the degree of whiteness, But decreases breaking strenght and degree of polymerisation. Hyrophility values of rope bleaching, goes to 30 mm., at the end of scouring, arid to 45 mm at the end of bleaching. These values are 35 mm. and 40 mm. respectively in the case of open width bleaching. The degree of whiteness which is 46.1 % in case of raw cloth increases, untill 49.3 % at the end of scouring end until 91 % In the case of rope bleaching the degree of pol imerisation decreases to 1188 (that was 1818 for raw cloth), for the case of open width bleaching the degree of polimerisation of raw cloth was 1417 and it decreased until 1069 at the end of bleaching. - 106When the cost of production was concerned, it can be summarized as follows: ROPE BLEACHING RANGE Desizing hydrogenperoxide bleaching : 110 TL/mt. Desizing scouring hydrogen peroxide bleaching : 132,82 TL/mt. Desizing scouring Na-hypochlorite bleaching H202 bleaching..138.21 TL/mt. OPEN WiDTH BLEACHING Desizi.ng H202 Bleaching : 161 TL/mt Desizing Scouring H202 bleaching 279,31 TL/mt. It can be concluded easily the cost of production of open width is much higher than rope bleaching. For rope bleaching systems considering hyrophility, whiteness, strength, degree of polimerisation and cost the best results are obtained following the steps: desizing - scouring - Na-hyprachlorite and bleaching proxide ' bleajching. If we follow scouring andbleaching ofter desizing, the best results are obtamed in case of open width bleaching concerning whiteness strength, degree of polimerisation. Butthe cost of production is very high. If the bleaching had been alone the form of Desizing scouring bleaching The best results are obtained in open width bleaching as far as hydrophi lity, whiteness, strenght of cloth and polimerisation degree is concerned. But in this case as it is stated above cost of production is higher. - 107If the bleaching is done in the form of: Desizing H202 bleaching hyrophility andremoval of size is insulff cient, degree of polymerisation is acceptable for both ranges, the cost of production is higher in this case also for open withd bjeachi.hg.,. As a result, 3 step bleaching which consists of dezing - scouring bleaching is must dependable system in today's conditions. In every case that we shorten the system, it is not surprising that the safety range is narrower. According to latest literature on this subject after scouring step if we follow first a sodium hypochlorite bleach then hyrdojene proxide the best effect are obtained and the cone, of H202 decreased. (3) (15). The necessary chemicals for a `one step bleaching` are comparatively in higher concentrations, and this lowers the degree of polymerisation. If the aim is : Reproducibility, whiteness degree of 80-85 %, hydrophilitiy (aceording to DIN 53901 under 2 sec), a good polymerisation degree, and a plain surface without crease marsks, and higher washing effects, Then the system must be an open width bleaching. But if the crease marks and reproducibi liyty are not so important the most economical way to bleach is a rope bleach system. Just because of this reason the rope bleach is still used in developing countries. But for the time being for countries that aims to export hight qualitiy goods, the open witdh system will take its place. - 108 -