Bornova ekolojik koşullarında çeşitli papaver brakteatum L. bitkilerinin morfolojik özellikleri ve thebaine miktarlarının saptanması

Abstract

- 29 - OZEE Günümüzde thebaine elde etmek için İran ve ABD nde P.brakteatum üretimi yapılırken, ülkemizde de yabani formdaki bu bitkinin kültürü için çalışmalar baş latılmıştır. Bu çalışmada ise doğal floradan toplanıp israil'de çoğaltılmaya tabi tutulan tohumlar ile Bornova'da üretimi yapılmış, agronomik ve kimyasal karakter- leriyle aralarındaki ilişkiler incelenmiştir. 1985 aralık ayında ekimi yapılan tohumlardan gelişen bitkilerin 2. yı lı incelemeye alınmıştır. Buna göre; 1. Bitki boyu,plesenta sayısı, kapsül indeksi; kapsül sayısı: Bitkilerin boy- Ları ölçülmüş ve ortalama 72.3 cm bulunmuş tur. Kapsül sayısı ortalama olarak 2.5 plesenta sayısı 14. 5, kapsül indeksi de 1.8 olarak saptanmıştır. 2. Kapsülde tohum ağır lığı, boş kapsül ağır lığı, 1000 dane ağırlığı: Kapsül le tohum ağır lığı, boş kapsül ağır lığı, 1000 dane ağırlığı yönünüden bitkiler çok 3üyük farklılıklar göstermemişlerdir. Boş kapsül ağırlığı 0.5 gr ile 2.9 gr, kapsül ie tohum ağırlığı 0.2 gr ile 2.6 gr ve 1000 dane ağırlığı 0.06 gr ile 0.32 gr ara 3inda değer almıştır. Bu özelliklerin ortalamaları ise sırasıyla 1.5 gr,1.2 gr, ie 0.18 gr bulunmuştur. 3. Thebaine içeriği: Araştırmada saptanan thebaine içerikleri 23 bitkide şöyle olmuştur. % Bitki No Thebaine içeriği 1 4.41 10 2.40 15 2.99 16 2.25 18 1.98 35 3.56- 30 - Kapsülde saptanan thebaine içeriği bakımından en yüksek değeri 1 nolu ve sn düşük değeri 56 nolu bitki almıştır. Düşük thebaine içerikli 40 nolu bitkinin bitki boyu, kapsül indeksi ve kapsül ağırlığı bakımından yüksek değerler aldığı dikkati çekmektedir. Buda bize thebaine içeriğinin, morfolojik karakterlerin ters yönünde değiş tiğini göstermiştir.Yüksek thebaine içerikli bitkiler elde etmek için ıslah çalış ırlarında bu özellik göz önüne alınarak seleksiyon yapılması gerekmektedir.

- 31 - SUMMARY Today in İran and USA for the thebaine production purposes the Papaver. bracteatum plant is planted, where as in Turkey the cultivation studie,for the wild specimen started recently. In this work, the seeds collected from the nature multiplied in Israel and planted at Bornova are examined :':for their agronomic al characteristics and tha relutions among them. 1. Plant height, plesenta count, capsule index, capsule count: The measurements showed an avarage height of 72.3 cm. Capsule count an average is 2. 5, plesenta count is 14. 5, and capsule index 1.8. 2. Capsules seed weight, emppy capsule weight, 1000 seed weight: Plant showed un important variations for these characteristicks. Empty capsule weight variesin in tharange 0.5 gr to 2.9 gr, capsules seed weight ranges from 0.06 gr to 0.32 gr Die averages for these characteristics one respectively, 1.5 gr,1.2 gr,0.18 gr. 3. Thebaine amount: The amounds of thebaine o found in 23 plants is as follows : Plant No Thebaine amount 1 4.41 10 2.40 15 2.99 16 2.25 18 1.98 35 3.56 38 2.40 40 1.82 49 3.56 50 2.99 54 1.87 56 1.81 61 2.30- 32 - Plant No Thebalne amount 68 2.05 76 2.90 82 2.83 83 2.59 99 2.20 103 2.74,110 2.84 111 2.76 129 3.63 120 3.33 The maximum amount of thebalne found is in plant no l,and the minimum amount is in plant no 5 6. The interesting finding here is the low content of the- baine of the plant no 40, whereas it is one of the highest plants and its capsule index, capsule weight are also pigher than others. This shows that thebaine content is low when the morphological charec- teri sties are high. İn the beeding studies in order to obtain high thebaine con tent plants this charecteristic is cousidered.