Sanayi domatesi fideliklerinde toprak ve bitki makro besin element durumlarının belirlenmesi

Abstract

73 ÖZET Bu araştırmada, Ege ve Marmara Bölgesinde salçalık domates üretimi yapmakta olan 10 kuruluşa ait 15 ayrı fide üretim merkezi kapalı ve açık fide yastıklarından alılan 15S adet toprak ve bitki' örnekleri incelenmiştir. Toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri (pH, CaCO^i Bünye, Organik Madde, Suda Eriyebilir Toplam Tuz, K.D.K. ) yanında, toprak ve bitkilerin makro bitki besin element kapsamları araştırılmıştır. Toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile makro besin elementi içerikleri arasındaki ilişkiler de uygun istatistiksel yöntemler kullanılarak ortaya konmuştur. Domates fide yastıklarının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile makro besin element içerikleri: Kapalı fide yastıkları topraklarının pH değerleri 6.15-7*44, açık fide yastıkları toprakları ise 6. 45-7» 55 arasında değişmektedir. Kapalı yastık topraklarının %74»7T si nötr karekterli iken, açık yastık topraklarında bu oran %62.7'dir. Kapalı ve açık fide yastıkları topraklarının büyük çoğunluğu kireççe fakir durumdadır (Kapalı yastık topraklarının /563.7'siş açık yastık topraklarının $73.1* i). Kapalı ve açık domates fide yastıkları topraklarının çoğunluğu tuzca fakirdir (Kapalı yastık $81.3'ü, açık yas tıkların $95*5'i7* Görüldüğü gibi toprakların çok az bir bölümü hafif tuzlu bulunmuştur. İncelenen topraklar genelde kumlu-tın ve tınlı bünyeye sahiptirler. Toprakların organik madde içerikleri kapalı yastılarda 1.03-8.89, açık yastıklarda 0.27-6.93 arasında değişmektedir. Kapalı fide yastıkları topraklarının $54.9* unun, açık fide yastıkları topraklarının ise %59.7'sinin74 az humuslu oldukları gözlenmiştir. Kapalı domates fide yastıkları topraklarının katyon değişim kapasiteleri 5. 33-24. 45 me/100 g toprak, açık yas tıkların ise 6.96-21.95 me/100 g toprak arasında değişmektedir. Domates fide yastıkları topraklarının toplam azot içerikleri kapalı yastıklarda %0. 063-0. 291, açık yastık larda $0. 074-0, 224 arasındaki değerlerde bulunmuştur, İncelenen toprakların büyük çoğunluğunun azotça yeterli düzeyde oldukları ancak bazı toprakların azota gereksinim duydukları gözlenmiştir. Toprakların faydalı P içerikleri, kapalı yastıklarda 0*0-59.6 ppm, açık yastıklarda ise 0.7-40 ppm değerleri arasında değişmektedir. Kapalı fide yastıkları topraklarının $93. 4' ü, açık fide yastıkları topraklarının ise $79.1'i faydalı fosfor yönünden iyi durumdadır. İncelenen toprakların faydalı K içerikleri, kapalı domates fide yastıkları topraklarında 0.28-4.10 me/100 g toprak, açık yastık topraklarında 0.45-2.55 me/100 g toprak arasında değişmektedir. Kapalı fide yastıkları topraklarının $89. 0*u, açık yastık topraklarının $82. l*i potas yumca çok yüksek düzeydedir. Domates fide yastıkları topraklarının faydalı Ca içerikleri, kapalı yastık topraklarında 3.38-23-63 me /l 00 g toprak, açık yastık topraklarında ise 4*0-20,15 me/100 g toprak değerleri arasında bulunmuştur. Faydalı kalsiyum yönünden kapalı fide yastıklarının $27- 5* i iyi, $49. 5* i orta, $22.0* si fakir, açık fide yastıklarının ise $28.4*ü iyi, $53. 7* si orta, $17.9,u yetersiz düzeydedir. İncelenen topraklarin faydalı Na içerikleri, kapalı domates fide yastıkları topraklarında 0. 61-11.83 me/100 g75 toprak, açık fide yastıklarında ise 0,11-5.33 me/100 g toprak değerleri arasında bulunmaktadır. Tüm topraklar sodyumca yeterli ve zengin düzeydedirler. Domates fide yastıkları topraklarının faydalı Mg içerikleri, kapalı yastıklarda 1.60-8,55 me/100 g toprak, açık yastıklarda ise 1.58-4,10 me/100 g toprak değerleri arasında değişmektedir. Kapalı ve açık domates fide yastıklarının tümü magnezyumca iyi durumdadır. Domates Fidelerinin Makro Bitki Besin Elementi İçerikleri : Sanayi tipi domates fidesi yetiştiriciliği yapılan çeşitli salça fabrikalarına ait kapalı ve açık fide yastıklarından alınan fidelerin ( kök+sap+yaprak) kuru maddede yüzde makro bitki besin element içerikleri aşağıda verilen değerler arasında bulunmuştur. Kapalı Yastık Açık Yastık Toplam U içerikleri (Kuru maddede) P K Ca Na Mg 7o it II ft II 2.23-4.70 ) 0.18-0.76 ) 2.19-3-93 ) 2.04-4-26 ) 0.04-0.41 ) 0,29-1.88 2.02-5.22 0.20-0.83 1.31-4-05 1.67-4.26 0.03-0.26 0.26-1.22 Bu araştırmada bitki materyali olarak kök, sap, yaprak'tan oluşan domates fideleri bir bütün olarak incelenmiş, olduğundan, bunların makro bitki besin element kapsamları, çeşitli literatürlerde verilen kritik değerlerin sadece domates bitkisi yaprakları için verilmiş olmaları ne deni ile yeterliliklerine göre sınıflandırılmamışlar dır.1( Domates Pide Yastıkları Topraklarının Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri ile Makro Bitki Besin Elementleri Arasındaki İlişkiler: Çeşitli salça fabrikalarına ait kapalı ve açık domates fide yastıklarından alman toprak örneklerinin fizik sel ve kimyasal özellikleri ile makro bitki besin element içerikleri arasındaki istatistiksel ilişkiler araştırılmış ve özetle şu önemli ilişkiler elde edilmiştir: Kapalı yastık topraklarında; Toprakların pH değerleri ile, % toplam H, faydalı Mg - ve Ca kapsamları, benzer şekilde % CaCO- ile de % toplam H, faydalı Mg ve Ca içerikleri arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler saptanmıştır, Faydalı P dışında, incele nen tüm makro bitki besin elementleri, toprakların K.D.K. * leri ile %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler göstermişlerdir. K. D. K. ile, faydalı P arasındaki ilişki ise %1 düzeyinde ve negatif bulunmuştur. Toprakların organik madde kapsamı ile, % toplam ÎT, faydalı Mg ve Ca içerikleri arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Diğer bir özellik olarak topraklardaki toplam tuz; % top lam H, faydalı Mg, Ha ve Ca ile %1 düzeyinde önemli pozi tif ilişkiler gösterirken, toprakların faydalı P içerikle ri ile %1 düzeyinde önemli negatif ilişki arz etmiştir. Toprakların % kil miktarı ile, % toplam H, faydalı Mg, Ha ve Ca miktarları arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Buna karşılık kilin toprağın faydalı P içeriği ile ilişkisi %1 düzeyinde önemli ve negatif bulunmuştur. Toprakların H miktarı ile, faydalı K, Mg, Ha ve Ca miktarları arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler saptanmıştır. Faydalı P ise topraklardaki faydalı Ha ve Ca ile %1 düzeyinde önemli negatif ilişkiler vermiştir. Faydalı K ile faydalı Mg ve Ha miktarı arasındaki ilişkiler %1 düzeyinde önemli ve pozitif olarak bulunmuştur. Toprak-77 lardaki faydalı Mg ile faydalı Na ve Ca, faydalı Ha ile de faydalı Ca içerikleri arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Açık yastık topraklarında saptanan önemli istatistiksel ilişkiler ise şöyledir; Toprakların pH değerleri ve % CaCO« kapsamları ile faydalı Ca arasında, K,D.K. ile % toplam N, faydalı Mg, Fa ve Ca arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler sap tanmıştır. Organik madde ile % toplam ÎT benzer şekilde % toplam tuz ile % toplam N miktarları arasında da %1 düze yinde önemli pozitif ilişkiler belirlenmiştir. % Kil miktarı ile faydalı Mg kapsamları arasında.ve faydalı P ile faydalı K içerikleri arasında %1 düzeyinde önemli pozitif ilişkiler bulunmuştur. Buna karşılık topraklarda K.D.K., organik madde ve % toplam tuz ile, faydalı P kapsamı ara sında %1 düzeyinde önemli negatif ilişki saptanmıştır. Benzer şekilde bir negatif ilişki faydalıca ve P, % toplam H ile faydalı P arasında görülmüştür. Öte yandan i fay dalı P ile faydalı Ca içerikleri arasında da %1 düzeyinde önemli negatif ilişki belirlenmiştir.

73 SUMMARY In this research 158 different soil and plant samples taken- from open and covered seedling beds of 15 seedling producing centers that belong to 10 establish ments, producing tomatoes for paste in the Agean and Marmara Regions, had been examined. The physical and chemical properties of soil such as pH, CaC0_, Organic matter, Total Soluble Salt, C.E.C., as well as the macro nutrient contents of the soils and the plants had been examined. The correlations between the physical and chemical properties and macro nutrient contents of the soils had also been analized by using appropriate statistical methods. Some physical and chemical properties of tomato seedling beds and macro nutrient contents: Covered seedling beds showed pH values varying from 6,15-7-44, and open seedling beds showed pH values between 6. 45-7* 55» 74.7$ of covered bad neutral characteristics and this percentage is 62,7$ for the open bed soils. Majority of the covered and open seedling beds were poor in lime (63.7% of the oovered bed soils and 73*1% of open bed soils). Most covered and open tomato seedling beds are also poor in salt (81.3% of the covered beds and 95.5% of the open beds). As it is seen very low percentage of the soils are nearly rich in salt. The soils of this research were generally sandy loam and loam. Organic matter contents of the soils are 1.03-8.89 in covered beds and 0.27-6.93 in open beds. 54-9% of the covered seedling beds and 59.7% of the open seedling bed3 have poor organic matter in them. Cation exchange capacity are between 5.33-24.45 me/100 g soil in the covered tomato seedling beds and between 6.96-21.95 me/100 g soil in the open beds.79 Total nitrogen contents of the tomatoes seedling beds are found to be between. 0*063-0.291$ in the covered beds and between 0.074-0.224% in the open ones. Host of the analized soils showed to have enough nitrogen in them and very few proved to still need some more. Available P contents of the soils are as follows: 0.0 to 59.6 ppm in covered beds and 0.7 to 40 ppm in open beds. 93.4$ of covered seedling bed 3oils and 79-1$ of the open seedling bed soils are found to have satis factory available phosphorus content in them. Covered tomato seedling beds showed 0.28 to 4.10 me/100 g soil available K contents, while the open ones had the value between 0.45-2.55 me/100 g soil. 89$ of the covered beds showed to have, high potassium contents. Below are the measurement of the available Ca contents: 3.38 to 23.63 me/100 g soil in covered beds and 4.0 to 20.15 me/100 g soil in open beds. 27.5$ of the covered beds had above average, 49.5$ had average and 22.0$ had below average amount of available calcium contents. These figures are found to be 28.4$. 53.7$ and 17* 9$, respectively, in the open beds. Available Ea contents are as follows: 0.61 to 11.83 me/100 g soil in covered beds and 0.22 to 5.33 me/100 g soil in open beds. All soils examined are found to have satisfactory or rich levels of sodium contents. As for the available Mg contents, the figures are as follows: 1.60 to 8.55 me/100 g soil in covered beds and 1.58 to 4.10 me/100 g soil in open ones. All of the soils examined are also showed to have satisfactory to good levels of magnesium contents. Eacro nutrient contents of tomato seedlings: Llacro plant nutrient contents are found to have the80 following values in the dry matter (root+stem+leaf ) of the seedlings that are examined in the open and covered seedling beds belonging to the producers of the tomato paste who are growing industrial type tomato seedlings* Covered bed Open bed Total Iff contents(% in the dry matter) 2.23-4.70 2.02-5*22 P contents( K contents( Ca contentsC Na contents ( Mg contents ( »» II ) 0*18-0.76 0.20-0. S3 ) 2.19-3.93 1-31-4.05 ) 2.04-4.26 1.67-4.26 ) 0.04-0.41 0.03-0.26 ) 0.29-1.88 0.26-1.22 As indicated before, the root, the stem and the leaf of tomato seedlings are examined as a whole in this research and this disables us from classifying them according to their competentcy since the critical values in most litera tures are given only for the leaves of the tomato plants. The correlations between some physical and chemical properties of tomato seedling beds soils and macro plant nutrient: Samples taken from various open and covered tomato seedling beds of some tomato paste producing factories had been analized to find any possible statistical correlations between their physical and chemical properties and macro plant nutrient contents. Here are the results: In the covered bed soils: The significant positive correlations around 1%, have been found betv/een the pH values of the soils and the total TS%, available Mg and Ca contents and likewise between CaCO^ and total Wfo, available Mg and Ca contents.81 Except for available P, all of the other analized macro plant nutrient showed a significant positive corre lations around 1% with the C.E.C, of the soils» The corre lation between the available P and C.E. C. is found to be 1%, but negative. It is also observed that there exists a significant positive correlation at 1% between the organic matter contents of the soils and the total H%9 available Mg and Ca contents. Another properties of the soils, total salt, also showed a significant positive correlation with the total E%, available Mg, ¥a and Ca contents at the rate of Vfo. Total salt in soils observed to have 1% negative correlation with the available P contents, '.:? Clay :.%. of the. soils showed exactly the same correlations with the above mentioned elements as the total salt did. There is also a significant correla tion at 1% between the IT contents of the soils and the available K,Mg,Ha and Ca contents. Available P had been observed to have a negative 1% correlation with the available ITa and Ca contents of the soils. As for the available K's correlation with, available Mg and Ca contents, it is found to be significant and positive at 1%. This also holds for the correlations between the available Mg and available Na and Ca; and also for available Ha and useful Ca contents. Important statistical correlations observed in the open bed soils are as follows: There exists a significant positive correlation at 1%: between pH values, CaCO_% of the soils and the available Ca, between C.E.C. and the total H%f available Hg, ITa and Ca, between organic matter and the total T$%t between total salt % and the total U%,82 `between the clay % and the available Kg contents and between the available P and available K contents of the soils analized. On the other hand, there is a significant negative correlation at T&. between C.E.C., organic matter, total salt % and available P contents between available Ha and available P contents between the total N% and the available P contents and between the available P and the available Ga contents of the soils analized.