Sanayi domatesi yetiştiriciliğinde topraktan ve yapraktan uygulanan potasyum dozlarının verim ve kaliteye etkileri

Abstract

82 ÖZET Bu çalışmada topraktan ve yapraktan uygulanan potasyum dozları nı n sanayi domatesinde verim ve kimi kalite özelliklerine (brix, toplam kuru madde, renk, pH, titre edilebilir asitlik, C vitamini) etkilerini araştırmak üzere iki yıl ve iki ayrı yerde farklı çeşitlerle (Arno ve Rio-Grande) tarla denemeleri kurulmuştur. Bir seri parsele yapraktan uygulama yapılmaksızın topraktan K SO, formunda 16,24,32 kg/da K 0 verilmiştir. Diğer 2 4 2 bir seriye ise topraktan aynı dozlarda K SO verildikten sonra, yapraktan 4 dönemde %1.5'luk KNO uygulanmıştır. Bu uygulamalar toprak uygulamaları, toprak+yaprak ve yaprak uygulamaları başlıkları altında toplanarak değerlendirmeye alınmıştır. Yapılan istatistiki analizlerden aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. 1. Her iki çeşitte de en yüksek parsel verimi topraktan 24 kg ve 24 kg toprak uygulaması üzerine yapraktan 4 kez %1.5'luk KNO uygulanmasıyla elde edilmiştir. Bu dozlar ile tanık parsele göre Arno 'da %15.4-14.6, Rio-Grande de ise %12.9-12.2'lik artışlar sağlanmıştır. Toprak ve toprak+yaprak uygulamalarının kıyaslanması yla ise Arno'da %5.2, Rio-Grande de %8.5'luk artışlar yaprak gübresi etkisiyle ortaya çıkmıştır. Yaprak uygulamalarında %4 KNO uygulaması tanığa göre %48.8'lik artış sağlamıştır. On meyve ağırlığı üzerine en etkili dozlar 32 ve 32+YG olarak saptanmıştır. Böylece tanığa göre Arno'da %17.8-18.7 ve Rio-Grande de %38.1-36.1'lik artışlar elde edilmiştir. Toprak ve toprak+yaprak uygulamaları kıyaslandığında Arno'da %4 ve83 Rio-Grande de %3.3'lük artışlar yaprak gübrelemesinden kaynaklanmıştır. Parsel veriminde de olduğu gibi %4 KNO yaprak uygulaması en etkili doz olarak saptanmış ve 10 meyve ağırlığı %30.3 artmıştır. 2. Potasyum uygulamalarının brix içeriğini de olumlu etkilediği ve 32 kg, 32+YG dozlarının en fazla brix artışını sağladığı saptanmıştır. Bu artışlar Arno'da %23-30, Rio-Grande de %45-%25 olarak gerçekleşmiştir. İki uygulama şekli karşılaştırıldığında, Arno için %4.8 ve Rio-Grande içinse %24.7'lik tanık parsele göre yaprak gübresinden kaynaklanan artışlar olmuştur. Yaprak uygulamalarında %4 ile aynı grupta yer alan %3 KNO uygulaması brixi %53.4 arttırmıştır. 3. Toplam kuru madde içeriğinde de brixe benzer şekilde potasyumun her 3 uygulama biçiminin olumlu etkisi olmuştur. 24 ve 24+YG dozları en uygun doz olarak saptanmıştır. Toprak, toprak+yaprak ve sadece yaprak gübresinden kaynaklanan Arno'da %10.1-10.2 ve 1.1, Rio-Grande de ise %30.6-21.3-22.2'lik artışlar elde edilmiştir. Yaprak uygulamaları içinse %3 KNO uygulaması tanığa göre %46.4'lük artış sağladığından yeterli olduğu kanısına varılmıştır. 4. Meyve pH değerleri de K uygulamalarından etkilenmiştir. Uygulamalara bağlı olarak Arno'da %1. 1-1.1 ve 0.6, Rio-Grande de %1.5-3.2 ve 0.8'lik önemsiz artışlar saptanmıştır. Ancak bu artışların gerek dozlar arasında istatistik anlamda önemli farklılıklar bulunmaması, gerekse salça pH' sının asetik asit veya limon asitiyle ayarlanabilmeğinden dolayı önemli olmadığı kanısına varılmıştır. 5. C vitamini içeriği bakımından tanık parsele göre Arno' da (%81. 2-83. 4, Rio-Grande de %55.7-80.8'lik artışlar84 sağlayan 24 ve 32+ YG dozları en uygun doz olarak saptanmıştır. Toprak uygulamaları üzerine yapraktan da KNO verilmesi Arno'da %5.2, Rio-Grande de %2.5'luk artışlara neden olmuştur. Sadece yapraktan uygulamada %4 KNO en iyi sonucu vermiş ve tanığa göre C vitamini içeriğini %35 arttırmıştır. 6. Her iki uygulama şeklinde de (toprak ve toprak+yaprak) titre edilebilir asitlik, tanığa oranla Arno'da %38. 4-44.8, Rio-Grande de %25.8-30.3 artmıştır. İki uygulama ki yaslandı ğı nda salt yaprak gübresinden kaynaklanan bu artışlar çeşitler için sırasıyla %1.5 ve 6.4 olmuştur. Sadece yaprak gübrelemesiyle de %16.4'lük artış elde edilmiştir. Böylece bu artışları sağlayan 32, 32+YG ve %3'lük KNO en uygun dozlar olarak bulunmuştur. 7. Meyve rengi de K uygulamalarından olumlu etkilenmiş ve uygulamalar içinde 24, 24+YG dozları tanık parsele göre en fazla artışı sağlamıştır. Arno ve Rio-Grande için bu artışlar sırasıyla %19.2-15.8 ve %15. 4-15.1 olarak gerçekleşmiştir. İki uygulama kıyaslandığında, bu artışlar sırasıyla %5.4 ve 2.3 olmuştur. Yaprak gübresi denemesinde de renk, K uygulamalarından etkilenmiş, ancak dozlar arasında önemli farklılık bulunamamıştır. Özetlenen bu sonuçlar toplu olarak değerlendirildiğinde; sanayi domatesi yetiştiriciliğinde topraktan 24 kg/da K 0 ve 4 dönemde yapraktan %1.5'luk KNO uygulamak suretiyle verim ve kalitenin önemli ölçüde arttırabileceği yargısına varılmaktadır.

85 SUMMARY In this research work; effect of K levels and K fertilization methods on yields and quality properties of Arno and Rio-Grande varieties of processing tomatoes were investigated. For this purpose, field experiments were organized in two different localizations during two years. Experiment. 1-16,24,32 kg/da K 0 were added in to the soil in the form of K SO. No foliar application were applied. These treatments called as `soil applications` in the text. Experiment. 1 1 -On the same applications of K SO, 1.5% KNO solution were pulverized four times in different periods as foliar applications (Soil application+FA). Experiment. Ill-Foliar applications only were performed in the same periods as 1.5%, 2.0%, 3.0% and 4.0% KNO solutions (FA). After harvesting the fruits, yield and 10 fruits weight were determined in the fields. Total soluble Solid (Brix), dry matter, titratable acidity, fruit color and ascorbic acid analyses were performed in laboratories. The results obtained from the experiments were compared by using statistics methods and summarized as follows. 1. According to the results of experiment I and II, 24 kg/da K 0 dose applied to the soil and 24 kg/da K 0 + Foliar application caused most significant yield increases as 12.9-12.2% in Rio Grande, 15.4-14.6% in Arno. In these experiments, foliar application of KNO four times during vegetation period on soil placement have increased the yields 5.2% and 8.5% in Arno and86 Rio Grande respectively. In experiment III, Foliar application of 4% KNO solution without any soil treatment provided 48.8% yield increase in comparison with control. Most effective doses on 10 fruit weight were 32 kg K 0/da, 32 kg K 0/da + FA and foliar application of 4% KNO solution. 2. Total soluble solid contents of fruits were also affected by K applications. In experiment I and II, 32 kg and 32 kg K 0/da + FA doses have increased total soluble solid content of 2 fruits (Brix) 23-30% and 45-25% in Arno and Rio Grande respectively. In experiment III, 53.4% brix increase was obtained by using 4% KNO dose as Foliar application. 3. Most significant dry weight increases were observed in the doses 24 kg, 24 +FA and 3% KNO as 10.1-10.2%, 30.6-21.3% and 46.4% in Arno and Rio Grande respectively. 4. Although all treatments increased the pH values of the fruits, no statistically significant differences between the doses were found. These non significant pH increases due to K applications can be reduced using citric or asetic acid during the paste process. 5. Ascorbic acid (Vitamin C) contents of Arno and Rio Grande varieties increased 81.2-83.4% and 55.7-80.8 in the experiment I and II. 4% KNO solution used as foliar application provided 35% increase in comparison with control. 6. Titratable acidity analyses results showed that 32 kg K 0/da, 32 kg K 0 + FA and 3% KNO doses caused significant increases as 38.4-25.8% in experiment I, 44.8-30.3% in experiment II and 16.4% in experiment III.87 7. Fruit color of Arno and Rio Grande varieties were also affected by 24 kg K O/da and 24 kg + FA doses in experiment I and II. The increases obtained from these applications were 19.2-15.8% in Arno and 15.4-15.1% in Rio Grande respectively. No significant differences between the doses of KNO pulverized as foliar application were observed. In the light of these results summarized above, it is suggested that 24 kg K O/da + 1.5% KNO four times during the vegetation period should be applied to increase yield and quality properties of Arno and Rio Grande variaties of processing tomatoes. Similar effects can be obtained using 4% KNO,. solution 3 as foliar application four time during the vegetation period.