Doğu ve Orta Anadolu arpa populasyonlarında verim ve malt kalitesi yönünde yapılan seleksiyonlar üzerinde araştırmalar

Abstract

77 ÖZET Bu çalışmada, Orta Anadolu Bölgesi ve ağırlıklı olarak, arpa gen merkezlerinden biri kabul edilen, Doğu Anadolu Böl gesi arpa populasyonlarından seleksiyonu yapılan arpa hatla rının, verim ve malt kalite özellikleri araştırılmıştır. Biralık arpalardan istenen özellikleri taşıyan ve diğer »i karakterleri kabul edilebilir düzeyde olan yeni çeşitleri, kendi öz kaynaklarımızdan, bulup çıkarmak tez çalışmamızın a- macını oluşturmaktadır. Seleksiyonu yapılan toplam 1361 arpa hattı, standart çe şitler ve iç-dış kaynaklı ilave materyal ile denemelere alın- mıştır. Tez konumuz gereği, burada seleksiyon hatları değer lendirilmiştir. Denemeler, arpa ekiminin hakim olduğu Afyon ve Konya lo- kasyonlarında yürütülmüştür. ilk yıllar tohum çoğaltılmış ve aşağıdaki gözlemler ya pılmıştır: 1 - Tarla gözlemleri: a) Genel görünüş b) Kışa dayanıklılık c) Erkencilik d) Gelişme tabiatı e) Başak tipi 2 - Hasat sonrası gözlemleri: a) Tane genel görünüşü b) Kavuz inceliği c) Kavuz rengi78 Bu gözlemlere göre yapılan seçimler ve tohum miktarının makinalı ekime yeterli duruma gelmesinden sonra tekerrürlü denemeler kurulmuş ve yukarıdaki gözlemlere ilaveten verim ve aşağıdaki laboratuvar analizleri yapılmıştır: 1 - Arpa analizleri: a) Elek analizi b) Protein analizi c) Pollock testi 2 - Malt analizleri: a) Ekstrakt b) Ekstrakt farkı c) Protein d) Çözünür azot e) Viskozite f) Kol bach g) Hartong h) Friabilimetre Çalışma materyalimiz yukarıda sözünü ettiğimiz gözlem ve analiz değerleri ile incelenmiş, standart çeşitlerle karşı laşt ir ılmışt ir. Altı yıl süren tarla denemeleri ve arpa-malt kalite analiz verilerinin incelenip, değerlendirilmeleri sonucu üstün görülen üç seleksiyon hattı seçilmiş ve bunlardan orijini Ağrı yöresi olan hat, Efes-3 ismiyle tescil edilmiş ve arpa tarımında yerini almıştır.

79 SUMMARY Selected barley lines from populations in Central Anato lia and especially in East Anatolia, which is a well known barley gene centre of the world, were tested in this thesis due to their malting quality and ^ield characteristics. The aim of this thesis is, to find out about new varie ty ties of barley that has originated in Turkey, which have the properties of malting barley and other accepted characteric- tics. A total amount of 1361 barley lines were selected and tested together with standard varieties, domestic and foreign additional material. Due to our thesis, selected lines were evaluated. In the locations of Afyon and Konya where barley culti vation is dominant, the tests were applied. In the first years seeds were sown and multiplied and following observations were made: 1 - Field observations: a) General appearance b) Winter hardiness c) Earliness d) Habit of growth e) Type of Spike i 2 - Observations after Harvest: a) General kernel appearance b) Finess of husk c) Husk colour80 From observation which were made when the quantity of seeds were enough for machinery sowing, replicated trials were established and in addition to the former observations, yield was measured and following analysis were made: 1 - Barley analysis: a) Sieving test b) Protein content c) Pollock test 2 - Malt analysis: a) Extract b) Extract difference c) Protein d) Soluble Nitrogen e) Viscosity f) Kolbach g) Hartong h) Friabirkneter The whole material was examined with its analytical va lues and compared with standard varieties. After looking at the results of 6 years of field trials and barley-malt analysis, 3 selected lines were chosen. One of them, which orginated from Agri region was registered as Efes-3 and is now an official variety for barley cultivation.