Shops and shopkeepers in the İstanbul İhtisab register of 1092/1681

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nda ekonomi yönetimi, uzun bir geçmişe sahip çeşitligörüşlerle şekillendirilmiştir. Osmanlı sultanları, halklarını himaye edilmesi gerekenbireyler olarak görmüş, ve çarşı ve pazar kontrolü ve gözetimi konusunda İslamiprensipleri benimsemişlerdir. Bundan dolayı, Osmanlılarda çarşıların denetimi, maliyönüne ek olarak dini bir yöne de sahip olmuştur. Ticari hayattan mesul olan İhtisâbağası, hizmetleri karşılığında bazı vergiler de toplamaktaydı. Bu tezin konusu ve anakaynağı olan 1092/1681 tarihli Istanbul ihtisâb vergisi defteri de çoğunlukla gıda veihtiyaç malzemeleri satan dükkanlardan alınan bir tür günlük vergi için düzenlenmişti.Bu defterin, ticaret türleri, dükkan sahipleri ve ödenen vergiler konusunda sunduğubilgiler sayesinde tüketim alışkanlıkları ve esnafın etnik ve sosyal menşei gibi konulardaha da aydınlanacaktır.Key Words: Istanbul, ihtisâb, esnaf, tüketim kültürü, çarşı ve pazar denetimi,iaşe, vergi, loncalar, dükkan sahipleri.

The idea of the administration of economy in the Ottoman Empire was shapedby certain views with historical backgrounds. The Ottoman Sultans viewed their subjectsas their dependents that should be protected, and rested on the Islamic principle of hisbain terms of market control and supervision. In this way, market control gained areligious aspect in addition to the fiscal. The official in charge with the market affairs,the İhtisâb ağası, collected taxes in return for his service. The main source and subject ofthis thesis, the İhtisâb-tax register of Istanbul dated 1092/1681, was prepared for thedaily tax, which was collected mostly from victual shops. The register providesinformation about the kinds of trades, the owners of the shops, and the amount of taxpaid daily. With this information, subjects like consumption habits and the ethnic andsocial identity of the shop-owning class could be understood better.Key Words: Istanbul, ihtisâb, esnaf, consumer culture, market supervision,provisioning, taxation, guilds, shopkeeper.