The second Russo-Persian War (1826-1828) and the immigration of Armenians from persia to Transcaucasia following the treaty of Türkmençay of 1828

Abstract

Bu çalışma 1826-1828 Rus-İran Harbi ve 1828 yılında imzalanan Türkmençay Muahedesini müteakip İran'dan Transkafkasya'ya gerçekleşen Ermeni göçünü ele almaktadır. Çalışma, tarihsel açıdan 1604 yılında I. Şah Abbas'ın emriyle Culfa'dan İsfahan'a (Yeni Culfa'ya) zorla yapılan Ermeni göçü ile başlayıp, 1828 yılında Rusya İmparatorluğu kontrolü altında İran'dan Transkafkasya'ya daha çok gönüllü yapılan Ermeni göçlerini kapsamaktadır. Bu çalışmanın genel amacı ikinci Rus-İran Harbi süresince ve sonrasında, Rusya İmparatorluğu ile Ermeniler arasındaki ilişkiye dikkat çekmektir.Ermeniler, Büyük Petro'nun 1722 yılındaki İran Seferi ile Safevi tahakkümünden kurtulacaklarına dair bir umuda kapıldılar fakat Transkafkasya'nın sevkûlceyş bakımından önemli konumu ve Osmanlı İmparatorluğunun bölgedeki etkisi sebebiyle Petro geri adım atmak zorunda kaldı. Bunu müteakiben Ermeniler hayal kırıklığına uğradılar. Petro'nun bu sefere çıkmasındaki gerçek amacı Ermenileri özgürlüklerine kavuşturmaktan ziyade bölgedeki ticaret yollarını ele geçirmekti. Bilahare, 18. Yüzyılın sonlarında, Ermeniler, Büyük Katerina'nın Transkafkasya'da bir Ermeni devleti kurması sürecindeki teşebbüsleriyle tekrar umutlandılar. Katerina'nın amacı İran hâkimiyetinde olan Ermenileri kurtarmaktan daha çok ?Yunan Projesi? çerçevesinde Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında tampon bir bölge oluşturmaktı. Katerina'nın ölümüyle Ermeniler bir kez daha hayal kırıklığına uğradılar.19. yüzyılın başlamasıyla birlikte Rusya 1804'den 1813 yılına kadar İran ile harp halindeydi. Bu harbin sonuçları İran açısından çok ağırdı; Rusya İmparatorluğu Revan ve Nah çıvan Hanlıkları haricinde bütün Kafkasya'yı ilhak etmişti. 13 yıl sonrasında, hudut meselesi sebebiyle bu iki büyük güç savaşa kaldıkları yerden 1828 yılına kadar devam ettiler. İkinci harp ilkine nazaran daha kısaydı lakin mali açıdan daha külfetliydi. İkinci harp sırasında Ermenilerin konumu tartışmalıdır fakat bir gerçek var ki Türkmençay Muahedesini takiben İran'ın özellikle Azerbaycan bölgesinden yaklaşık 40,000 Ermeni Transkafkasya'ya göç etmiştir.

This work analyzes the Russo-Persian War of 1826-1828 and the migration of the Armenians from Persia to Transcaucasia following the Treaty of Türkmençay of 1828. This study covers the period from the forced immigrations of the Armenians of Julfa to Isfahan (New Julfa) by Shah Abbas I in 1604, to mostly the voluntary immigrations of the Armenians from Persia to Transcaucasia under the control of the Russian Empire in 1828. The main aim of the study is to draw attention to the relationship between the Russian Empire and the Armenians in the region during and after the Second Russo-Persian War.By the Persian Expedition of Peter the Great in 1722, the Armenians became hopeful that they would be emancipated from the Safavid rule, but owing to the highly strategic position of Transcaucasia and the pressure of the Ottoman Empire over the region, Peter the Great stepped back and the Armenians were disappointed. At the end of the 18th century, the Armenians hopes of emancipation were renewed with the brave attempts of Catherine the Great in the attempt to establish an Armenian state in Transcaucasia. In fact, her intention was to establish a buffer zone against the Ottoman Empire under the umbrella of the ?Greek Project? not to liberate the Armenians from the Persian rule. With the death of Catherine, the Armenians once more abandoned their hopes.By the beginning of the 19th century, from 1804 to 1813 the Russian Empire was at war with Persia. The results of this war were unbearable for Persia; the Russian Empire had annexed all the Caucasus except the Khanates of Revan and Nakhchivan. After 13 years, because of the frontier problem these two great powers resumed the war, which continued until 1828. This second war was shorter than earlier but more costly. Although the role of the Armenians was not clear during the second war following the Treaty of Türkmençay approximately 45,000 Armenians emigrated to Transcaucasia from Persia, particularly from Azerbaijan.