Rize İkizdere Yeşilyurt mahallesi Ekşioğlu evi koruma sorunları ve önerileri

Abstract

Karadeniz bölgesi; doğası, kültürü, mimarisi ile içerisinde farklı doğal değerleri ve kırsal mimari özelliklerini bir arada bulunduran özel bir bölgedir. Ancak koruma çalışmalarının yetersizliği ve özellikle değişmekte olan yapım teknolojisinin bölge halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı, günümüze ulaşan özgün ve nitelikli yapılar çok azdır.Değişen yaşam şartları sebebiyle bölge halkının ihtiyaçları doğrultusunda, yapılarda değişiklikler yapılmaktadır. Bu değişikliklerle yapılan ekler ya da yıkılan özgün kısımlar geleneksel yapıya çoğunlukla geri dönüşü olmayan zararlar vermektedir. Kırsal mimari mirasın korunabilmesi ancak doğru koruma müdahalelerinin saptanması ve koruma bilincinin gelişmesiyle mümkün olacaktır. Yapılan çalışma yörenin mimari kültürünün gelecek nesillere aktarımını amaçlamıştır. Çalışma altı bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde tezin amacı, çalışma alanı sınırları ve bu sınırlar içerisinde çalışılan yapılar ile ilgili bilgiler verilmiş, kullanılan yöntemler ve araçlar açıklanmıştır.İkinci bölümde çalışma yapılan bölgenin ve tez özelinde incelenen Ekşioğlu Mehmet Ağa Konağı'nın yakın çevresinin fiziksel özellikleri ve tarihi hakkında bilgiler verilmiştir. Bölgenin ve yapının coğrafi konumu, ulaşımı, yüzey şekilleri, iklimi, bitki örtüsü ve nüfusu incelenmiştir. Bu bölümün devamında İkizdere'de bulunan sit alanları, anıtsal yapılar ve sivil mimarlık örneklerine yer verilmiştir.Üçüncü bölümde İkizdere kırsal mimari konut özellikleri; kullanılan malzemeler, yapım sistemleri, konutların mekânsal kurgusu ve plan tipolojisi başlıkları altında incelenmiştir. Ekşioğlu Mehmet Ağa Konağı'nın yer aldığı Yeşilyurt Mahallesi'nde çalışma yapılan Medet Ekşi evi, Ahmet Ekşi evi, Rıza Ekşi evi ve Şerafettin Ekşi evi hakkında bilgiler verilmiştir.Dördüncü bölümde Rize kırsal mimarisini örnekleyen, yerleşim düzenini, plan özelliklerini ve yapım sistemini tanımlayan, bu çevre içerisinde en az değişiklik geçirmiş, Türk sinemasına da konu olan Ekşioğlu Mehmet Ağa Konağı anlatılmıştır. Yapının tüm mekânları incelenmiş, cephe özellikleri, yapım tekniği, strüktürü, malzeme özellikleri ve yapıyı oluşturulan elamanlar hakkında detaylı bilgi verişmiştir. Bölümün devamında yapıda oluşan bozulmalar ve nedenleri anlatılmıştır. Beşinci bölümde Ekşioğlu Mehmet Ağa Konağı'nın değerlendirme ve koruma restorasyon önerilerine yer verilmiştir. Niteliksiz eklerin arındırılması, uygulanan müdehaleler, yapının gelecek nesillere aktarılabilmesi için alınması gereken strüktürel önlemler, kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamak için gereken yeni alt yapı entegrasyonu ve bozulmaları azaltıp yavaşlatmak için yapılması gereken periyodik bakım anlatılmıştır.Altıncı bölümde ise yapılan çalışmanın sonucunda kırsal mimariyi korumak için yapılması gerekenler hakkında bilgi verilmiş ve önerilerde bulunulmuştur.

The Black Sea is a region that incorporates different natural values and rural architectural properties in itself together with its nature, culture, and architecture. However, there are very few unique and qualified buildings that have survived to the present day due to the inadequacy of building conservation activities and the negative effects of the changing construction technology on the local people. Alterations are made in line with the requirements of the local people owing to the changing life conditions. The additions or destroyed original parts that are done with these alterations, yield irreversible damage to the traditional structure. The preservation of the rural architectural heritage will merely be possible via the identification of the right conservation interventions and the development of conservation awareness. In this study, hand down of the architectural culture of the region to the next generations was aimed. The study includes six parts.In the first part, the aim of the thesis, limitations of the study area and the structures studied within these limits are given. Also the methods and tools used are explained. In the second part, information about the physical characteristics and history of Ekşioğlu Mehmet Ağa Mansion, which is studied in the thesis has been mentioned. Geographical location, transportation, surface shapes, climate, vegetation and population of the region and structures were examined. Moreover, this section includes some examples about site areas, monumental structures and civil architecture in İkizdere.In the third section, İkizdere rural architectural housing features were examined under the headlines; such as materials that are used, construction systems, spatial fiction of houses and plan typology Information was given about Medet Ekşi house, Ahmet Ekşi house, Rıza Ekşi house and Şerafettin Ekşi house in Yeşilyurt neighborhood where Ekşioğlu Mehmet Ağa Konağı is located.In the fourth part, Ekşioğlu Mehmet Ağa Konağı, which represents the rural architecture of Rize, defines the layout, plan features and construction system of Rize and has undergone the least change in this environment and has become a subject of Turkish cinema, was studied. All the spaces of the building were examined and detailed information were given about the facade characteristics, construction technique, structure, material properties and the elements of the structure. Afterwards, the deterioration of the structure and its causes are explained.In the fifth section, the evaluation and conservation and restoration suggestions of Ekşioğlu Mehmet Ağa Mansion are included. The elimination of unqualified attachments, the interventions applied, the structural measures required to be taken to pass down the structure to future generations, the integration of the new infrastructure required to meet the needs of the users and the periodic maintenance to reduce and slow down the degradation are explained.In the last part, as a consequence, information has been given about what is required be done to preserve rural architecture and suggestions have been stated.