19. ve 20. yüzyılda İstanbul`un avlulu apartmanları

Abstract

Endüstri Devrimi; tarihin seyrini, kentleri ve insanların yaşayışını neredeyse tamamen değiştirmiş çok büyük bir gelişme olarak kabul edilmiştir. İngiltere ve Avrupa'da Endüstri Devrimi'ne bağlı olan her türlü gelişme görülürken, Batılı tarih yazarları tarafından Osmanlı siyasi bütünlüğü herhangi bir gelişme gösterememiş kabul edilmekte ve dünyanın gerisinde kaldığına karar kılınmaktadır. Bu geri kalma durumu Osmanlı Devleti'nde iyiden iyiye hissedilmeye başladığında ise Tanzimat Fermanı ilan edilmiş ve Osmanlı Devleti'nin batı menşeyli bir gelecek tanımlamasına girme zorunluluğuyla yüz yüze gelmesi, mecburi bir `batılılaşma` fikrinin toplumda esas olarak ortaya çıkmasını gündeme getirmiştir. Tanzimat Devri böylelikle başlamıştır.18. yüzyılda yaşanan endüstrileşme ve Endüstri Devrimi gibi gelişmelerden sonra kırsal kesimden kentlere büyük göç dalgaları olmuş, nüfus artışı kentleşmeyi değiştirmiş ve mevcut konut stoku yetersiz kalmıştır. Kentlerin ve kullanıcıların talepleri karşısında yeni birtakım mimari gelişmeler ve yeni yapım teknikleri ortaya çıkmış, bunlar da mimarlık alanında çok hızlı ilerlemelerin kaydedilmesine olanak sağlamıştır.Dünyadaki modernleşme hareketleri sonucu yaşanan değişimlerin Osmanlı Devleti'ne yansıması en iyi şekilde dönemin başkenti İstanbul'a bakarak görüleceği için çalışma yalnızca İstanbul'daki değişen yapılaşmayı ve İstanbul'daki avlulu/ışıklıklı/avlusunun üstü camla örtülü/iç avlulu apartmanları ele almıştır.Tez sekiz bölümden oluşmaktadır.Giriş bölümünde; yapılan literatür taramasının özetine, tezin amacına ve ortaya çıkan bulgulara yer verilmiştir. İkinci bölümde; endüstrileşmeden ve Endüstri Devrimi'nden bahsedilmiş, Endüstri Devrimi'nin Avrupa'yı değiştirme yönleri ve Endüstri Devrimi'nden sonra ortaya çıkan yapı tiplerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde; Endüstri Devrimi'nden sonra Avrupa ve İngiltere'de yaşanan gelişmeler karşısında Osmanlı Devleti'nin zor durumda kalması ve zorunlu olarak girilen `batılılaşma` sürecinden bahsedilmiş, bu süreçte dönemin gerektirdiği şekilde değişen kültüre yer verilmiştir. Dördüncü bölümde; İstanbul'daki konut kültürü değişimi bölgelere ayrılarak incelenmiş, öncelikle bölgelerin tekil olarak fiziksel ve sosyokültürel değişimleri incelenmiştir. Beşinci bölümde; avlu kavramından ve avlunun tarihsel gelişiminden bahsedilmiş; avlulu apartmanların ortaya çıkışı ve özelliklerinden bahsedilmiştir. Altıncı bölümde; İstanbul'daki avlulu/ışıklıklı/avlusunun üstü camla örtülü/iç avlulu apartman örneklerinin oluşturduğu kataloğa yer verilmiştir. Yedinci bölümde; katalogdaki yapılar değerlendirilmiştir. Sekizinci ve son bölümde ise; araştırma sonucunda ortaya çıkan bulgular aktarılmış ve genel bir değerlendirmeye yer verilmiştir.

The Industrial Revolution has been regarded as a major development that has almost completely changed the course of history, cities and people's lives. While all kinds of developments related to the Industrial Revolution have been seen in England and Europe, it is accepted by Western historians that the Ottoman political integrity has not developed and it is decided that left behind the world. When this left behind situation began to be felt in the Ottoman Empire, the Imperial Edict of Tanzimat was declared, and the fact that the Ottoman Empire faced the necessity of entering a western-based future definition brought forth the emergence of a compulsory westernization idea in society. Thus began the Tanzimat Reform Era.After the industrialization and the Industrial Revolution in the 18th century, there were huge waves of migration from rural to urban areas, population growth has changed urbanization and the existing housing stock is insufficient. In response to the demands of cities and consumers, a number of new architectural developments and new construction techniques have emerged, which have allowed for rapid progress in the field of architecture.As the reflection of the changes experienced as a result of modernization movements in the world to the Ottoman Empire is best seen by looking at Istanbul, the capital of the period, the study only deals with the changing construction in Istanbul and the apartment buildings with courtyard/skylight/courtyard covered with glass/inner courtyard in Istanbul.The thesis consists of eight chapters.In the introductory chapter, a summary of the literature review, the purpose of the thesis and the findings are given. In the second chapter, industrialization and the Industrial Revolution are mentioned, the aspects of the Industrial Revolution changing Europe and the types of structures that emerged after the Industrial Revolution are given. In the third chapter, the difficulties of the Ottoman Empire and the necessity of the westernization process in the face of the developments in Europe and England after the Industrial Revolution are mentioned and the culture that changes as required by the period is mentioned. In the fourth chapter, the housing culture change in Istanbul is divided into regions and the physical and sociocultural changes of the regions are examined. In the fifth chapter, the concept of the courtyard and the historical development of the courtyard are mentioned and the emergence and properties of the courtyard apartment buildings are explained. In the sixth chapter, a catalog of examples of apartment buildings in Istanbul with courtyard/skylight /courtyard covered with glass/inner courtyard is given. In the seventh chapter, the structures in the catalog are evaluated. In the eighth and final chapters, the findings of the research are presented and a general evaluation is given.