Mimari kültürel mirasın perakende odaklı dönüşümünün tipolojik değerlendirilmesi

Abstract

Hızlı değişen dünyada kimi yapılar fiziksel ömürlerini doldurmadan işlevsel ömürlerini doldukları için âtıl kalmaktadır. Terk edilen bu yapıların yeniden kullanımının yerel ölçekten başlayarak küresel ölçeğe kadar etkili ve ekonomik bir strateji olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Mevcut yapıların yeni işlevler için dönüştürülmesi yeni bir olgu değildir, kullanım dönüşümüne teorik yaklaşım 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bir yapının saklı değerlerinin ortaya çıkarılarak yeniden istihdam edilmesi anlamına gelen `kullanım dönüşümü`, mevcut yapının modern ihtiyaçlar doğrultusunda dönüştülerek kullanılmaya devam etmesi sağlayan, günümüzün en önemli koruma uygulamalarından biridir. Kullanım dönüşümü için yapının konumunun, tarihi ve kültürel değerlerinin iyi anlaşılması çok önemlidir. Yapı üzerinde alınacak tüm mimari kararlar öncesinde kültürel ve sosyal geçmişi analiz edilmeli, mevcut potansiyeli ortaya çıkarılmalı ve yapı çevresi ile bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Yerel halk kentin geçmişini temsil eden eski yapılara karşı duygusal davranmaktadır. Bu nedenle yapının sahip olduğu değerlere ve karakterine zarar verilmeden dönüşümün tamamlanması, yeni işlevinin kent kültüründe kabul görmesi ve kullanıcıların ihtiyaçlarına en iyi düzeyde karşılık verebilmesi hedeflenmelidir. Tarihi doku içerisinde yer alan, işlevini kaybetmiş binaların birçoğu günümüzde ticari amaçla kullanılmaktadır. Günümüz rekabetçi piyasasında diğer markalardan farklılaşmak isteyen bazı markalar, mağazaları için tarihi binalarda yer bulmak istemektedir. Bu araştırma, kültür mirasına ait bir tarihi yapının perakende amaçlı kullanımı ile saygılı bir kullanım dönüşümü uygulaması arasında bir denge arayışına cevap aramaktadır. Tez kapsamında kullanım dönüşümü uygulamaları farklı yapı tipolojileri üzerinden incelenerek; yapının konumu, tarihi ve mimari değeri, özgün karakteri ve tasarımı keşfedilerek, mekânın ruhunun korunması ile kullanımının dönüştürülmesine odaklanılmaktadır. Çalışmanın devamında, yapı tipolojilerine ait perakende dönüşüm örneklerinin, seçili projeler yardımıyla perakende ve kültür mirası açılarından faydaları ve tehditleri incelenmiştir.

In rapidly changing world, some buildings get abandoned due to the function loss before they complete their physical life. Reuse of these abandoned buildings must be considered as an effective and economic strategy from local to global scale. Conversion of the existing buildings to new uses is not a new phenomenon, theoretical approach to adaptive reuse has been introduced during 19th century. `Adaptive reuse` meaning revealing hidden values and reoccupying the building, is one of the most important preservation practices that ensures the continuing use of the building while transforming it according to the contemporary requirements. The location along with historic and cultural values of the building must be well understood for adaptive reuse. The entire cultural and social background of the building should be analyzed, its existing potential discovered and the building comprehended with its overall environment before taking any architectural decisions on the building. Local community emotes old buildings that represent the history of the town. Thus, the conversion must be aimed to be completed without any harm to the building's values and character, to gain acceptance in town culture with the new use and to meet the demands of the users at the best level. Most of the abandoned buildings in historical districts are currently being used for commercial functions. In modern competitive market, some brands that would like to differentiate from others look out a spot in old buildings. This research seeks an answer to the balance between the transformation of a historical building with cultural heritage for retail function and a respectful adaptive reuse practice. Adaptive reuse with the exploration of the location of the building, historical and architectural values, authentic character and design, preservation of spirit of place is the focus of the thesis. Adaptive reuse of each building typology for retail function has been researched via selected examples in terms of opportunities and threats to both retail and cultural heritage.