Murat Dağı (Kütahya-Gediz) doğal adaçayı (Salvia sp.) taksonlarının yaprak ve çiçek uçucu bileşenlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında Kütahya ilinin Gediz ilçesi sınırları içerisinde yer alan Murat Dağı'nda doğal olarak yayılış gösteren Adaçayı (Salvia L.) taksonlarının yaprak ve çiçek uçucu bileşenlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu yörede 2016-2017 yılları arasında gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucunda Salvia verbenaca, Salvia verticillata, Salvia candidissima subsp. occidentalis, Salvia virgata, Salvia sclarea, Salvia frigida, Salvia bracteata taksonlarının yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Kütahya Adaçayı taksonlarının daha çok orman içi açıklıklarda, sarp yamaçlarda, yol ve tarla kenarlarında, taşlık arazilerde ve dere kenarlarında yoğun olarak bulunduğu belirlenmiştir. Ayrıca alanların eğimlerinin % 5-75 arasında, rakımın ise 300 ile 1300 m arasında olduğu görülmüştür. Uçucu bileşenleri belirlemek amacıyla yaprak ve çiçekler oda sıcaklığında kurutulmuş, HS-SPME/GC-MS analizi ile uçucu bileşenleri belirlenmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda 7 farklı adaçayı türüne ait toplam 150 adet uçucu bileşen olduğu tespit edilmiştir.S. sclarea'da 34; S. candidissima subsp. occidentalis'te 27; S. verticillata'da 30; S. virgata'da 39; S. frigida'da 33; S. verbenaca'da 31 ve S. bracteata'da 38 uçucu bileşen tespit edilmiştir. Temel bileşenler S. sclarea'da Linalyl acetate (%84,83), Linalool (%2,47) ve β-Myrcene (%2,27), S. candidissima subsp. occidentalis'te γ terpinene (%28,76), Sabinene (%20,26) ve Linalool (%11,26), S. verticillata'da Benzofuran-2-one (%40,98), trans-Caryophyllene (%14,42), Geyrene (%8,43) ve Methalactone (%), S. virgata'da α-Pinene (%37,17), 2-β-Pinene (%21,4) ve Limonene (%10,85), S. frigida'da Linalyl acetate (4%4,09), β-Myrcene (%9,26) ve β pinene (%7,87), S. verbenaca'da Linalyl acetate (8%1,70), Linalool (%8,66) ve β-Myrcene (%2,73) ve S. bracteata'da Phenethyl alcohol (3%9,93), α-Copaene (%8,75) ve Sabinene (%7,03).

In this thesis study, it was aimed to determine volatile components in leaves and flowers in different collecting periods of sage (Salvia L.) taxa that have natural distribution in Mount Murat in Gediz district in Kütahya province. As result of field studies which were performed between 2016-2017, it was identified to distribution of Salvia verbenaca, S. verticillata, S. candidissima subsp. occidentalis, S. virgata, S. sclarea, S. frigida, S. bracteata taxa in this district. Sage taxa were detected in open areas of middle closure forests, on steep slopes, in stony areas and edges of fields, rivers and roads. Furthermore, it was seen that slopes vary from 5-75 % and altitude also varies from between 300 and 1300 m of areas. The aim of determining to volatile components, leaves and flowers were dried at room temperature and volatile components were detected by GC-MS equipment. In the end of analyses, it was identified total of 150 volatile components from 7 different sage species. Volatile components were detected for S. sclarea as 34; S. candidissima subsp. occidentalis as 27; S. verticillata as 30; S. virgata as 39; S. frigida as 33; S. verbenaca as 31, and also S. bracteata as 38. Main components were Linalyl acetate (84,83%), Linalool (2,47%) and β-Myrcene (2,27%) for S. sclarea, γ terpinene (28,76%), Sabinene (20,26%) and Linalool (11,26%) for S. candidissima subsp. occidentalis, Benzofuran-2-one (40,98%), trans-Caryophyllene (14,42%), Geyrene (8,43%) and Methalactone (%) for S. verticillata, α-Pinene (37,17%), 2-β-Pinene (21,4%) and Limonene (10,85%) for S. virgata, Linalyl acetate (44,09%), β-Myrcene (9,26%) and β pinene (7,87%) for S. frigida, Linalyl acetate (81,70%), Linalool (8,66%) and β-Myrcene (2,73%) for S. verbenaca, Phenethyl alcohol (39,93%), α-Copaene (8,75%) and Sabinene (7,03%) for S. bracteata.