Süt sığırcılığından elde edilen ahır gübresi uygulamalarının sürdürülebilir tarım açısından değerlendirilmesi ve ekonomik analizi: Burdur ili örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de süt sığırcılığı açısından önemli bir yere sahip olan Burdur ilinde; süt sığırcılığından elde edilen ahır gübresi uygulamalarının sürdürülebilir tarım açısından değerlendirilmesini ve ekonomik analizini yapmaktır. Araştırmanın ana materyalini Burdur ili Merkez, Yeşilova ve Bucak ilçelerinde faaliyette bulunan 102 süt sığırcılığı işletmesinden anket yöntemiyle elde edilen birincil veriler oluşturmaktadır. İşletmeler sahip oldukları Büyükbaş Hayvan Birimi (BBHB) temel alınarak iki büyüklük grubuna ayrılmıştır. Elde edilen veriler bu iki gruba göre analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, 1. grup işletmelerde 17.98 baş (12.65 BBHB), 2. grup işletmelerde 55.98 baş (41.39 BBHB), işletmeler ortalaması ise 33.63 baş (24.48 BBHB) büyükbaş hayvan varlığı olduğu hesaplanmıştır. Süt sığırcılığı işletmelerinden elde edilen ahır gübresi miktarı 1. grup işletmelerde 104.98 ton/yıl, 2. grup işletmelerde 367.86 ton/yıl, işletmeler ortalaması ise 213.23 ton/yıl olarak belirlenmiştir.Araştırma bölgesinde süt sığırcılığı işletmelerinin tamamına yakını (%98.04) aynı zamanda bitkisel üretimde yapmaktadır. Buna göre 1. ve 2. grup işletmelerin sırasıyla 77.44 dekar ve 122.69 dekar, işletmeler ortalaması ise 96.06 dekar araziye sahip oldukları tespit edilmiştir. İşletmelerde bitkisel üretim için gerekli olan bitki besin maddesi ihtiyacının %45.2'sinin ahır gübresinden karşılandığı belirlenmiştir. Ayrıca 1. ve 2. grup işletmelerde bitki besin maddesi ihtiyacının tamamının ahır gübresinden karşılanmadığı için besin maddesi dengesinin kimyasal gübre ile karşılandığı saptanmıştır. Ancak tüm işletmelerde kimyasal gübre kullanımındaki fazlalığa bağlı olarak besin maddesi kayıplarının söz konusu olduğu tespit edilmiştir. Buna göre 1. ve 2. grup işletmelerde sırasıyla 7.14 kg/da ve 15.99 kg/da, işletmeler ortalaması ise 11.80 kg/da ihtiyaç fazlası besin maddesi kullanıldığı hesaplanmıştır. Bu fazla kullanıma bağlı olarak orta çıkan ekonomik kayıp 1. ve 2. grup işletmelerde sırasıyla 65.13 TL/da ve 152.58 TL/da olup, işletmeler ortalaması ekonomik kayıp ise 110.65 TL/da olarak hesaplanmıştır.Çiftçilerin ahır gübresi ve kimyasal gübre uygulamaları ile sürdürülebilir tarım algılamaları üzerine etkili olan faktörlerin belirlenmesi amcacıyla faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizi sonucunda öz değeri bir den büyük olan 4 faktör belirlenmiştir. Bu faktörlerden Faktör 1: `Kimyasal gübre ve ahır gübresi miktarının belirlenmesi ve verimlilik algısı` en önemli açıklayıcı faktör olarak saptanmıştır. Faktör 1, toplam varyansın %19.06'sını açıklamaktadır. Çiftçilerin sürdürülebilir tarım uygulamaları ile işletme grupları arasında fark olup olmadığını ortaya koymak için 2 analizi uygulanmıştır. Çiftçilerin sürdürülebilir ahır gübresi uygulamaları ile işletme grupları arasında; ahır gübresi satışının olması, işletmede gübre çukuru olup olmama durumu, ahır gübresinin çevreye rastgele atılması, ahır gübresinin toplanmasında makine gücü kullanma durumu değişkenleri açısından istatistiki olarak önemli bir ilişki bulunmuştur.

The aim of this study was to analyze the economic analysis of farm manure practices of farmers for sustainable dairy cattle breeding in Burdur province which has an important place in dairy cattle breeding in Turkey. The main material of the study was the primary data obtained from 102 dairy cattle farms in the provinces of Burdur, Merkez, Yeşilova and sub-provinces of Bucak. Farms were divided into two size groups based on the Animal Unit (AU) they own. The obtained data were analyzed according to these two groups. According to the results of the research, the presence of 17.98 head (12.65 AU) in the first group farms, 55.98 head (41.39 AU) in the second group farms and 33.63 head (24.48 AU) cattle were calculated. The amount of manure obtained from dairy cattle farms has been defined as 104.98 tons/year in group 1 farms, 367.86 tons/ year in 2nd group and 213.23 tons/year in farms. Almost all of the dairy cattle farms (98.04%) in the research region were also engaged in crop production. Accordingly, it was found that the 1st and 2nd group farms had 77.44 decares and 122.69 decares respectively and the enterprises had 96.06 decares of land. It was determined that 45.2% of the plant nutrient need required for plant production was met from manure. In addition, it was determined that the nutrient balance was met with chemical fertilizers in the 1st and 2nd group farms because the whole plant nutrient requirement was not met from the manure. In addition, it was determined that the nutrient balance was met with chemical fertilizers in the 1st and 2nd group enterprises because all of the plant nutrient requirement was not met from the manure. However, it has been determined that nutrient losses are related to the excess in use of chemical fertilizers in all enterprises. Accordingly 1. and 2. in group farms, 7.14 kg and 15.99 kg, respectively, the average of the farms 11.80 kg, surplus nutrient substances were calculated. This is due to the excessive use of the economic loss resulting from the middle 1. and 2. the group has 65.13 TL and 152.58 TL, respectively, and the average economic loss of the groups has been calculated as 110.65 TL.Factor analysis was conducted to determine the factors affecting the sustainable farming perceptions of farmers with stable manure and chemical fertilizer applications. As a result of the factor analysis, four factors whose eigenvalues are greater than one were determined. Factor 1: `determination of the amount of chemical fertilizer and manure and the perception of productivity` was determined as the most important explanatory factor. Factor 1 explains 19.06% of the total variance.2 analysis was applied to determine whether there is a difference between the farmer's sustainable agricultural practices and farms groups. Among farmers, sustainable manure practices and farms groups, there are statistically a significant relationship between the sales of manure, whether or not there is fertilizer pit in the plant, random disposing of manure to the environment, keeping manure closed, using machine power to collect manure status.