Çocukluk çağı travma sonrası duygusal stres ölçeği`nin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

ÖZET Amaç: Bu çalışmanın amacı, Çocukluk Çağı Travma Sonrası Duygusal Stres Ölçeği'nin (PEDS) Türkçe uyarlamasının güvenirlik ve geçerliğini belirlemektir.Gereç ve Yöntem: PEDS 2 ila 10 yaş arası çocuklarda travma sonrasında ortaya çıkan stres belirtilerini değerlendirmeye yarayan bir ölçektir. 21 Maddeden oluşmuştur ve likert tipi olarak puanlanır. İstatistiksel analize yalnızca ilk 17 madde dahil edilmektedir. Ayrıca uyarlama sırasında ölçeğe 3 madde eklenmiş, bunlardan biri faktör analizi sırasında ölçekten çıkartılmıştır. Ölçek, 2-10 yaş arasındaki travmatik olay yaşamış (n:190) ve travmatik herhangi bir olay yaşamamış (n:35) çocukların bakım verenleri tarafından tamamlanmıştır. Toplamda 225 katılımcıya ölçek uygulanmıştır; bunlardan 113'ü kız, 112'si erkektir. 188 katılımcının verisi tam bulunmuş ve analize katılmıştır. Çalışmada tekrar-test güvenirliliği ve gözlemciler arası güvenilirlik de ölçülmüştür. Karşılaştırma amacıyla PEDS ve Çocuk Davranış Değerlendirme Ölçeği (ÇDDÖ)'nin Travma Sonrası Stres Bozukluğu alt testi birlikte uygulanmıştır.Bulgular: PEDS ölçeğinin güvenilirliği 0,85 olarak bulunmuştur. PEDS ölçeği yüksek derecede güvenilir bir ölçektir. Travma alanında daha önce geliştirilmiş ölçek olan ÇDDÖ ile yeni geliştirilen PEDS ölçeğinin alt ölçekleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (0,88). PEDS ölçeğinin test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0,82 olarak hesaplandı. Gözlemciler arası güvenirlik katsayısı 0,67 olarak bulundu. Türkçe uyarlama sürecinde eklenen maddelerden oluşan Dikkat/Hafıza Faktörünün ayırt edici geçerliliği bulunan tek faktör olduğu saptandı. Ölçeğin cinsel istismar konusunda ayırt edici geçerliliğinin olduğu görüldü.Tartışma ve Sonuç: Sonuç olarak PEDS'in Türkçe uyarlamasının geçerli ve güvenilir olduğu kanısına varılmıştır. Araştırmanın daha büyük ve farklı türde travmalar yaşamış gruplarda uygulanması önerilir.Anahtar Kelimeler: Travma, çocuk, stres, ölçek, uyarlama.

ABSTRACT Objective: The aim of this study is to define reliability and validity of Turkish version of the Pediatric Emotional Distress Scale (PEDS).Material and Method: PEDS is a scale that is supposed to assess stress symptoms which is shown up after the trauma in children from 2 years to 10 years old. It consists of 21 items and it is graded as likert type. Only first 17 items are included to do statistical analysis. Also, 3 items were added to the scale while adaptation and one of these was excluded from the scale while factor analysis. The scale has been completed by caregivers of children from 2 years to 10 years old. Some of children have experienced at least one traumatic event (n:190) and others haven't experienced any traumatic event (n:35). The data of 188 participants was included to analyses. To examine parallel test validity, PEDS was applied with Post Traumatic Stres Disorder subtest of Child Behavior Check List (CBCL).Results: The reliability of PEDS was found as 0,85. PEDS is a quiet reliable scale. A statistically significant reliationship was found between PEDS and CBCL (0,88). Test retest validity of PEDS was 0,82. Inter-rater validity of PEDS was 0,67. Attention/Memory Factor had been added in scale adaptation process. It was found to be only factor that has discriminating validity. The scale has discriminating validity in the case of sexual abuse.Discussion: As a result, it was found that Turkish version of PEDS has reliability and validity. It is suggested to examine the reliability and validity of PEDS in larger samples and in different trauma victims.Key words: Trauma, child, stress, scale, adaptation.