15-17 yaş grubu ergenlerde sosyal destek, okul başarısı ve aile yapısının madde bağımlılığına karşı koruyucu etkisi

Abstract

15-17 yaş grubu ergen bireylerde madde bağımlılığına ilişkin faktörlerin incelendiği çalışmada, sosyal destek, okul başarısı ve aile yapısı değişkenlerinin madde kullanımının görülme riskinde koruyucu etkiye sahip olup olmadığı araştırmada esas alınmıştır. Bu çalışma için, İstanbul ilinde Milli Eğitim Bakanlığı'na (MEB) bağlı devlet okullarında öğrenim gören ve rastgele seçilen 219 öğrenci ile yapılmış ve anketi geçerli sayılan 200 kişilik örneklemin verilerinden yola çıkılmıştır. Öğrencilere, Sosyodemografik Veri Formu, Anababa Tutum Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek (ÇBASDÖ) ölçeği uygulanmış ve bu ölçeklerden aldıkları puanlar, araştırmada söz konusu olan değişkenler arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla istatistiksel veri analiz yöntemleri doğrultusunda değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda, sosyodemografik değişkenlerin madde kullanım riski ile bağlantısı incelenmiştir. Sonuçlara göre, kız ve erkek öğrencilerin madde kullanım riskinin erkek öğrencilerde daha fazla olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte yaş düzeyinin madde kullanım riski ile arasındaki ilişki anlamlı bulunmuş, 17 yaşındaki öğrencilerin daha fazla risk altında olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, yaş düzeyi ile eşdeğer olarak, sınıf düzeyi ve madde kullanım riski arasında anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna varılmış, lise 3 düzeyindeki öğrencilerin ölçek puan ortalamalarının anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu saptanmıştır. Okul başarısı değişkenini incelediğimizde, madde kullanım riski ile arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüş, okula bağlılığın bu noktada önemli bir faktör olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırma için seçilen okulların türü ise madde kullanım riski ile arasında anlamlı ilişki bulunan bir diğer değişken olarak tespit edilmiştir. Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin puan ortalamalarının Anadolu Lisesi ve Anadolu teknik ve meslek lisesi öğrencilerine göre anlamlı düzeyde daha düşük olduğu saptanmıştır. Son olarak, sosyodemografik değişkenler arasındaki gelir düzeyinin, ergen bireylerdeki madde kullanım riski ile anlamlı düzeyde ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Gelir düzeyi çok yüksek olan öğrencilerin madde kullanım riskinin daha fazla olduğu sonucu elde edilmiştir.Araştırma, ergen bireylerde madde kullanım riskini sosyal ve psikolojik değişkenler doğrultusunda inceleyen ve bu alanda daha sonra yapılacak araştırmalar ve gelecekte geliştirilebilecek programlara ışık tutacak niteliktedir. Anahtar kelimeler: madde kullanımı, ergenlik, sosyal destek, aile yapısı, okul başarısı

In this study, protective factors on substance addiction among adolescents between the ages of 15 and 17 was examined. Academic achievement, family structure, and social support were included as independent variables of the research. The main objective of this study is to find out whether these variableshave protective impact in terms of reducing the risk of substance use and addiction. For this study, 219 students studying in high schools in İstanbul under the auspices of Ministry of National Education. Answers of 200 students were valid for data collection. Students completed sociodemographic data form, parental attitudes scale, and Multidimensional Perceived Social Support Scale and their scores were used for statistical data analysis in order to find out the relationship among the variables. Based on the results of this study, gender differences have significant relationship between substance use. Male students reported higher scores on the scales indicating higher risk of substance abuse. Additionally, age level was also found as significant in terms of explaining substance use among adolescents. 17-year-old students were higher at-risk group than younger students in this study. Grade level is another variable which was found as statistically significant in terms of explaining risk of substance use among adolescents. 3rd grade high school students have higher risk of substance use. The relationship between school achivement and substance use was found as significant among participants. One of the reasons underlying this relationship is related to students' integration to school environment and belongingness. Additionally, the relationship between types of high schools and substance use was found as significant in this study. Students in anatolian technical and occupational high schools reported higher scores than students in anatolian religions vocational high school. Income level was also found as significant factor in term of its relationship between substance use among adolescents. Students having families with very high income level reported higher scores related to substance use than students with high and moderate income levels.This study is important with the results derived from distinctive variables in order to understand adolescents' vulnerability to using substances. The results of the study will provide further understanding and valuable data for further studies and related projects for prevention and intervention programs for adolescents and substance abuse.Keywords: adolescence, substance use, family structure, social support, academic achivement.