Küçük ölçekli tekstil işletmelerinde iş kazalarının önlenmesine ilişkin çalışmaların etkinlik analizi

Abstract

Bireyler, yaşamlarını idame ettirmek için çalışırlar ve iş hayatında yer alırlar. İş kazası ve meslek hastalıkları, çalışanların iş yaşamında yer aldıkları zaman dilimi içerisinde karşılaşabilecekleri mesleki bir risktir. İşyerinde yapılan üretimin biçimine bağlı olarak iş kazası ve meslek hastalıkları riski farklılık gösterir. Sanayileşmeyle birlikte hem tehlike ve risklerin sayısı hem de niteliği farklılık göstermiştir. Bununla birlikte iş kazaları, günlük yaşantımızda ve toplumu az ya da çok etkileyen, toplumsal bir problemdir.Kazalar ve meslek kaynaklı hastalıklar iş güvenliği ve işçi sağlığı tedbirlerinin tam olarak alınmaması sebebiyle yaşanmakta olduğundan çoğunun önlenebilmesi mümkündür. İş sağlığı ve güvenliği, ulusal ve uluslararası mevzuatta temel insan haklarındadır. Bu hakların devlet eliyle korunması, etkili kanun ve yaptırımların ortaya konulması ve iş kazalarını önleyebilecek şekilde daimi olarak uygulanması, yaşanan olumsuzlukların önlemesiyle birlikte iş ve sosyal barışın sağlanması bakımından önem arz etmektedir. Ülkemiz sınırları içerisinde yaşanan her büyük çaplı endüstriyel iş kazasının ardından iş sağlığı ve güvenliği hukukunda iyileştirmeler gerçekleştirilerek kazalarının önlenmesine çalışılmaktadır. İşletmelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının gerçekleştirilmesi ve gerekli tedbirlerin alması ve kuralların oluşturulmasından sorumlu olan işverenlerdir. Çalışanlar da bu konularda alınan önlem ve kurallara uygulamakla sorumludur. İşveren kavramı gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişide olabilir. Tüzel kişi kaza veya meslek hastalığı sonucunda ortaya çıkan zarardan kanuni olarak mesuldür. Ancak cezai sorumluluğu olan ve cezaya tabi tutulan genellikle aslında bir çalışan olan işveren vekilleridir. Bununla birlikte tüzel kişinin birlikte olduğu ortaklar cezai sorumluluğu olmadıkça önlemlerin alınması ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının gerçekleştirilmesi oluşmamakta ve iş sağlığı ve güvenliği yeterince sağlanamamaktadır.Çalışma yaşamımızda, iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının yürütülmesi Osmanlı dönemindeki yıllara dek ulaşmaktadır. Osmanlı döneminden sonrada mevzuatımızda işçi güvenliğini ve sağlığını korumaya yönelik olarak kanun ve yönetmeliklerde hükümlere yer verilmiş ve 30.06.2012 tarihinde 6331 sayılı İSG Kanunu yayınlanıp yürürlüğe konulmuştur. Kanun yürürlüğe girmeden önce 4857 sayılı İş Kanunundaki işçi sağlığı ve güvenliğini içeren ilgili maddeler göz önünde bulundurularak iş sağlığı ve güvenliği ile hükümlerden faydalanılmaktaydı. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile birlikte ülkemiz, bütün çalışma alanları ve işletmeleri kapsayan bir yasal düzenlemeye kavuşmuştur. Proaktif bir biçimde muhafaza etmek ve önüne geçmenin üzerine düşen kanun, iş cinayetlerinin ve mesleki maruziyet sonucunda meydana gelen hastalıkların oluşmasından önce öngörülüp tedbirlerin alınmasını amaçlamaktadır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasında, belirli nitelendirme ve tanımlar oluşturulmuş, detaylandırılmış, çalışanların ve çalıştıran mükellefiyetleri ayrıntılı biçimde ortaya konulmuştur. Bu çalışmada kanun tüm niteliğiyle incelenecek ve kanunun hangi yükümlükleri kimlere ne şekilde getirdiği ile ilgili saptamalarla birlikte kanunun uygulanması ve uygulanmasında karşılaşılan sorunlar hakkında tespitlere değinilmiştir. Çalışmamızın amacı, ülkemizde iş kazası ve meslek hastalıklarını önleme bakımından yapılan iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının umumi vaziyetini belirlemektir. İş Salığı ve Güvenliği Yasası'nın ortaya koyduğu sorumluluklar ve yükümlülükler ve tarafların yükümlülükleriyle beraber, küçük ölçekli tekstil işletmelerinde iş kazalarının önlenmesine ilişkin çalışmaların etkinliğini üzerinde durmak ve kanunun uygulanmasında yaşanan problemler ele alınmıştır.

Individuals work in order to survive and take part in business life. Work-related accidents and diseases are the occupational risks which they may encounter during the period they are involved in the professional life. The risk of labor accidents and occupational diseases vary according to the type of produce in the factory. By the industrialization, both the numbers of dangers and risks, and their quality have changed. Because of this fact, work-related accidents are communal problems that concern the society and the daily life more or less.Since the accidents and work-related accidents are encountered because of not taking the measures of labor safety and worker health outrightly, most of them are possible to be avoided. Labor safety and worker health are basic human rights in both national and international regulations. The protection of these rights by the government, executing the efficient laws and enforcements, and constant implementations of them by means of preventing the accidents become more of an issue in point of providing the work and social peace along with avoiding the befallen problems. In the wake of all full-scale endustrial labor accidents happened in our country, it is tried to avoid the accidents by executing improvements in labor safety and worker health law. In the companies, employers are in charge of fulfilling the labor safety and employee health applications, and taking the measures and generating the rules. Employees are responsible for obeying those taken measures and rules. The term of employee may be a corporate subject as well as a real subject. By the law, the corporate subject is responsible for the damage caused by an accident or a work-related disease. However, the ones having the criminal liability and condemned are generally the representatives of the employers who are actually employees too. Owing to this fact that, unless the partners of corporate subject take on the criminal liability, taking the measures and and realization of the necessary work safety and worker health practises do not arise; therefore, work safety and employee health can not be ensured.In our business life, the executions of the studies about work safety and worker health have reached to the years of Ottoman age. Even after this age, there have been provisions in laws and regulations devoted to protect worker safety in our legislations, and the HSE(Health and Security at work) law no. 6331 has been announced and brought into force on 30.06.2012 so as to protect work safety and worker health. Before the execution of the law, the legislations about work safety and worker health were being used by taking into consideration the clauses which include related topics in the law no.4857. By the HSE law no.6331, our country has retrieved a legal regulation covering all working areas and enterprises. Focusing on conserving and avoiding proactively, the law aims foreseeing the work murders and diseases caused by occupational exposure before they occur and taking their measures. In the HSE law no.6331, specific deliniations and definitions have been constituted, detailed, and the commitments of both employers and employees have been presented in detail.In this study, the law is going to be examined by all means and the detections about executing the law and the problems in executing the law, together with the assignments about which liabilities are for whom and in which ways, are going to be referred.The missions of the study are to define the general condition of the studies done for avoiding the work accidents and occupational illnesses, to focus on the effectiveness of the studies about avoiding the work accidents in small scale enterprises along with the responsibilities and liabilities presented in the HSE and the liabilities of the parties and to tackle the problems in executing the law.