Kemoterapi alan hastalarda periferal nöropatiye bağlı ağrı ile ilgili faktörlerin ve ağrının günlük yaşam aktiviteleriyle ilişkisinin belirlenmesi

Abstract

Araştırma kemoterapi alan hastalarda periferal nöropatiye bağlı ağrı ile ilgili faktörlerin ve ağrının günlük yaşam aktiviteleriyle ilişkisini belirlemek amacıyla tanımlayıcı tipte, ilişki arayıcı ve kesitsel bir çalışma olarak yapılmıştır.Araştırma örneklemini Şubat 2017 – Haziran 2017 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi Sultan Abdülhamid Han Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ayaktan Kemoterapi Ünitesine taksan, platin analogları ve vinka alkaloidleri kemoterapi ilaçlarını almaya gelen 80 hasta oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından oluşturulan Genel Bilgi Formu, S-LANSS Ağrı Skalası ve Sağlık Değerlendirme Anketi aracılığıyla araştırmacı tarafından toplanmıştır.Çalışmaya katılan 80 hastanın %51,2 (n=41)'si kadın ve %48,8 (n=39)'i erkektir. Hastaların yaşları 31 ile 79 arasında değişmekte olup, yaş ortalaması 58,42±11,24 yıldır. Çalışmaya katılan hastaların büyük çoğunluğu (%72,5, n=58), kemoterapiden itibaren el ve ayaklarda hoşnutsuzluk yaşadığını ifade etmiştir. El ve ayaklardaki hoşnutsuzluk sebepleri, en yüksek oranla (%48,8) uyuşma semptomu olup, bunu karıncalanma semptomu (%46,3) izlemiştir.Nöropatik ağrı gözlenen hastalarda periferal nöropatinin ağrılı semptomları incelendiğinde; %48,3 (n=28)'ünün soğuğa duyarlılık, %39,7 (n=23)'sinin iğne batması, %37,9 (n=22) 'unun yanma ve %36,2 (n=21)'sinin elektrik çarpması yaşadığı, ağrısız semptomlardan da; %55,2 (n=32)'sinin karıncalanma, %55,2 (n=32)'sinin uyuşma, %37,9 (n=22)'unun hissizlik, %29,3 (n=17)'ünün denge kaybı ve %22,4 (n=13)'ünün kas zayıflığı yaşadığı saptanmıştır.Nöropatik ağrı gözlenen hastaların; giyinirken, doğrulurken, yemek yerken, yürürken, hijyenik ihtiyaçlarını karşılarken, bir nesneye uzanırken, elle kavrarken, bir şeyleri açarken ve günlük işleri yaparken zorlandığı ve bu aktiviteleri gerçekleştirirken yardım aldığı belirlenmiştir.Nöropatik ağrısı olan ve olmayan grupların verileri karşılaştırıldığında; nöropatik ağrı gözlenen grubun HAQ skor ortalaması anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. HAQ skorları 0 ile 3 arasında değişmekte olup, ortalama 1,233±0,932 olarak değerlendirilmiştir.Bu sonuçlara göre nöropati için eğitim ve farkındalık oluşturulması, periferik nöropatinin toksisite değerlendirme skalalarıyla değerlendirilmesi, sürekli gözlem ve kayıtla semptomların erken saptanması ve önlenmesi, uygulanacak farmakolojik ve nonfarmakolajik yöntemlerin değerlendirilmesi tedavinin etkinliğini arttıracaktır. Ayrıca ortaya çıkabilecek psikolojik sorunların önlenebilmesi açısından, kanserin tedavi sürecini olumsuz etkileyen semptomların değerlendirilmesi, erken saptanması ve hastaların yaşam kalitesinin yükseltilmesi tedavinin devamının sağlanması için oldukça önemlidir. Araştırma sonuçlarının bu bağlamda hemşirelere ve sağlık profesyonellerine bir rehber olacağı ve hasta bakımında yarar sağlayacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Kemoterapi, periferal nöropati, nöropatik ağrı, fiziksel aktivite

Determination of the factors related to peripheral neuropathic pain and the ralations of pain to daily life activities in patients receiving chemotherapyThe study was conducted as a descriptive, relationship-seeking and cross-sectional study to determine the association of peripheral neuropathic pain-related factors and pain with daily life activities in patients receiving chemotherapy.The sample of the study consisted of 80 patients who received taxane, platinum analogues and vinca alkaloids chemotherapy drugs in the Health Sciences University Haydarpaşa Numune Education Research Hospital and the Health Sciences University Sultan Abdülhamid Training and Research Hospital Remote Chemotherapy Unit between February 2017 and June 2017.The data of the study was collected by using General Information Form which created by the researcher, the S-LANSS pain scale and the health evaluation questionnaire.With 80 patients, 51.2% (n = 41) women and 48.8% (n = 39) men, who came to receive chemotherapy drugs, were studied. The ages of the patients ranged from 31 to 79, with an average of 58.42 ± 11.24 years. The vast majority of the participations were dissatisfied with hands and feet ((%72,5, n=58) after chemotherapy. The most common complaints of hand and foot discomfort were numbness symptoms (48.8%) , followed by tingling symptoms with 46.3%.Painful symptoms of dissatisfaction in the hands and feet of patients with neuropathic pain were examined; cold sensitivity 48.3% (n = 28), needle penetration 39.7% (n= 23), burning 37.9% (n = 22) and electrical impulse of 36.2% (n = 21). Painless symptoms were numbness and tingling of 55.2% (n = 32), numbness was 37.9% (n = 22), loss of balance 29.3% (n = 17) and muscle weakness 22.4% (n = 13).The patients with neuropathic pain were forced and got help when doing daily work as dressing , standing, eating, walking, hygienic needs, handling an object, gripping and opening something.The HAQ scores' means of the group with neuropathic pain were significantly higher. The HAQ scores ranged from 0 to 3, with an average of 1,233 ± 0,932. According to these results; assessment of symptoms affecting the cancer treatment process, early detection, education and awareness for neuropathy, assessment of peripheral neuropathy toxicity assessment scales will increase the effectiveness of the treatment.In addition, in order to prevent psychological problems that may arise, it is very important to evaluate the symptoms that adversely affect the cancer treatment process, early detection, improvement of the quality of life of the patients, and the continuation of the treatment. It is thought that the results of the research will be a guide to nurses and health professionals in this context and will be beneficial in patient care.Key Words:Chemotherapy, peripheral neuropathy, neuropathic pain, physical activity