Ruhsal hastalığı olan bireylerin fiziksel sağlık durumuna hemşirelerin yaklaşımları ve eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, ruhsal hastalığı olan bireylerin fiziksel sağlığına hemşirelerin yaklaşımları ve eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma, İstanbul ilinde bulunan ruh sağlığı hizmeti veren ve kurum izni alınan dört hastanenin psikiyatri servislerinde çalışan 107 hemşire ile gerçekleştirilmiştir.Araştırmada veriler, ''Kişisel Bilgi Formu'' ve ''Hemşirelerin, Hastaların Fiziksel Sağlığı İle İlgili Aktivitelere Yaklaşımları ve Uygulamalarını Belirleme Formu'' aracılıyla toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; Yüzdelik, Bağımsız gruplar t testi, Tek yönlü varyans analizi, Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır.Araştırma'ya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 29,23±6,73, hemşirelikte çalışma yılı ortalaması 8,15±6,77'dir. Hemşirelerin %47,6'sı lisans mezunu olup, %6,5'i psikiyatri hemşireliği alanında yüksek lisans yapmıştır. Hemşirelerin %53,3'ü rutin olarak fiziksel sağlık değerlendirmesi yaptığını belirtirken %85,0'i bu konuda eğitim almadığını ifade etmiştir.Araştırmada hemşirelerin, hastaların fiziksel sağlığı ile ilgili en fazla sorumlulukları olarak gördükleri aktiviteler; hastanın yaşam bulguları (%100) ve kan şekerinin (%96,3) ölçümü ve takibi, beslenme durumunun takibi (%94,4) ve beslenme alışkanlığının değerlendirilmesi (%84,1), hastanın hijyenik özelliklerinin değerlendirilmesi (%93,5), vücut hijyeni bakımı verme (%89,7), hastanın alerjisinin değerlendirilmesi (%88,8), kullandığı psikotrop (%88,8) ve diğer ilaçların (%84,1) etki ve yan etkilerinin takibi, hastanın ağrı ile ilgili yakınmalarının değerlendirilmesi (%84,1), EKT, TMU gibi somatik tedavi uygulanan hastanın takibi (%82,2), hastanın kronik fiziksel bir hastalığı olup olmadığının (%80,4) ve acil müdahale gerektiren (%80,4) durumların değerlenlendirilmesidir. Sorumlulukları içinde görmedikleri aktiviteler ise; en fazla erkek hastalarda prostat muayenesi yaptırma (%79,4), kadın hastalarda meme muayenesi yaptırma ve servi kal smear aldırma (%73,8) durumunun, hastanın cinsel sağlığının (%71,0), düzenli göz muayenesi yaptırma durumunun (%73,8) değerlendirilmesidir.Hemşirelerin, uygulamaları sırasında sürekli yaptıkları fiziksel aktiviteler; yaşam bulgularının ölçümü ve takibi (%95,3), hastanın uyku alışkanlığının (%86,0), hijyenik özelliklerinin (%83,2), alerjisi olup olmadığının değerlendirilmesi (%82,3), EKT, TMU yapılan hastanın takibi (%80,3), beslenme durumunun (%78,5), kullandığı psikotrop ilaçlar ve yan etkilerinin takibi (%77,6), bulaşıcı bir hastalığı olup olmadığının değerlendirilmesi (%76,7), kan şekeri ölçümü ve takibi (%76,6), sigara, alkol ve madde kullanımının (%74,8), kronik fiziksel bir hastalığı olup olmadığının değerlendirilmesi (%73,9), kullandığı diğer ilaçlar ve yan etkilerinin takibi (%73,8), hastaya vücut hijyeni bakımı vermedir (%72,9). Hiçbir zaman yapmadıklarını ifade ettikleri aktiviteler ise; en fazla erkek hastalarda prostat muayenesi (%86,9), kadın hastalarda meme muayenesi yaptırma ve servi kal smear aldırma (%84,1) durumunun, hastanın cinsel sağlığının (%79,5), düzenli göz muyenesi yaptırma durumunun değerlendirilmesidir (%79,4).Hemşirelerin, hastaların fiziksel sağlığını değerlendirme ve müdahalede kendilerini yeterli bulduğu aktiviteler sırasıyla; yaşam bulgusu, kan şekeri ölçümü ve takibi (%99,1), hastanın hijyenik alışkanlığının değerlendirilmesi ve vücut hijyeni bakımı verme (%97,2), beslenme takibi (%93,5), boy-kilo ölçümü ve takibi (%93,5), hastanın uyku alışkanlığının (%93,5), alerjisinin (%90,7), ağrı yakınmalarının ve bulaşıcı hastalığı olup olmadığının değerlendirilmesi (%86,9), göbek çevresi ölçümü (%86,0), beslenme alışkanlığının değerlendirilmesidir (%85,0). Yeterli olmadıklarını düşündükleri aktiviteler ise; en fazla erkek hastalarda prostat muayenesi (%69,2), kadın hastalar da meme muayenesi yaptırma ve servi kal smear aldırma durumunun (%60,7), hastanın cinsel sağlığının (%57,9), düzenli göz mayenesi yaptırma durumunun değerlendirilmesi (%52,3), sigara, alkol ve madde kullanan hastaya bırakma eğitimi yapma (%46,7) ve ağız ve diş sağlığı problemlerinin değerlendirilmesidir (%38,3).Hemşirelerin, hastaların fiziksel sağlığına yönelik en fazla eğitim ihtiyacı olduğunu belirttiği konular; erkek hastalarda prostat muayenesi yaptırma durumunun (%56,1), hastanın cinsel sağlığının (%50,5), kadın hastalarda meme mayenesi yaptırma ve servi kal smear aldırma durumunun değerlendirilmesi (%49,5), sigara, alkol ve madde kullanan hastaya bırakma eğitimi yapma (%48,6), hastada acil müdahale gerektiren durumların değerlendirilmesi (%48,6), düzenli göz muayenesi yaptırma durumunun değerlendirilmesi (%43,9), hastanın kullandığı psikotrop (%41,1) ve diğer ilaçların (%40,2) etki ve yan etkilerinin takibidir.Hemşirelerin bireysel ve mesleki özellikleri yönünden değerlendirildiğinde, psikiyatri hemşireliği yüksek lisans mezunu olan hemşirelerin, hastaların fiziksel sağlık aktivitelerini diğerlerinden daha fazla sorumlulukları olarak gördükleri belirlenmiştir.Çalışmanın sonunda; psikiyatride çalışan hemşirelerin, hastaların fiziksel sağlığı ile ilgili olarak cinsellik ve sağlık taraması yapma başta olmak üzere, sorumluluk alma ve girişimde bulunmada yeterli olmadıkları ve eğitim almaya istekli olmadıkları belirlenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda, psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin, ruhsal hastalığı olan bireylerin fiziksel sağlığı ile ilgili konularda güçlendirilmesi ve fiziksel sağlık bakımının hasta üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koyan ileri çalışmaların yapılması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Ruhsal Hastalığı Olan Bireyler, Fiziksel Sağlık, Fiziksel Sağlık Aktiviteleri, Psikiyatri Hemşireliği, Rol ve Sorumluluklar, Eğitim İhtiyaçları

This research is a descriptive study which investigates mental health nurses' approach to physical health of people with mental illness and nurses' training needs. The research was conducted with the participation of 107 nurses, who work in psychiatric clinics of 4 hospitals providing mental health service in Istanbul. Consent for the research was obtained from hospitals prior to starting the study.Data for the present research is collected through `Personal Information Form` and `Determining Nurses' Practices and Approaches to Activities Related to Patients' Physical Health Form`. In the data analysis, percentile method, independent samples t- test, one way analysis of variance and Kruskal -Wallis test are performed.The mean age of nurses who participated in the study was 29,23±6,73 and the mean number of having worked for the nurses was 8,15±6,77. 47,6% of nurses had bachelor's degree and only 6,5% had master's degree in mental health nursing. While %53,3 of nurses reported assessing physical health routinely, 85% stated that they did not receive training in this regard.In the research, activities which mental health nurses perceived to be primarily their responsibility were measuring and monitoring vital signs (%100) and blood glucose (%96,3), monitoring diet taken (%94,4), assessing dietary habits (%84,1), assessing patients' personal hygiene (%93,5), providing personal hygiene care (%89,7), assessment of patients' allergic reactions (%88,8), monitoring the effects and side-effects of psychotropic drugs (%88,8) and other medications (%84,1) patients take, assessing patient's complaint of pain (%84,1), monitoring patients who received somatic treatments such as ECT and TMS (%82,2), assessing whether the patient has a chronic illness (%80,4), assessing the cases that requires emergency intervention (%80,4). On the other hand, activities which were considered by mental health nurses as falling outside of their remit, were checking if male patients have regular prostate exam (%79,4), checking if female patients have regular breast examination and cervical screening (%73,8), assessing sexual health of the patient (%71,0), checking if patients have regular eye examination (%73,8). Physical activities which mental health nurses reported to perform constantly in their practice were measuring and monitoring vital signs (%95,3), evaluation of patient's sleeping habits (%86,0) and personal hygiene (%83,2), assessing whether the patient is allergic to something (%82,3), and following up patients who received ECT or TMS (%80,3), monitoring diet taken (%78,5), monitoring the effects and side-effects of psychotropic drugs (%77,6) patients take, checking whether the patient has an infectious disease (%76,7), measuring and monitoring blood glucose (%76,6), assessing smoking habits, alcohol and substance use (%74,8), checking whether the patient has a chronic illness (%73,9), monitoring other medications patient takes and their side effects (%73,8) and providing personal hygiene care to the patients (%72,9). On the other hand, activities that are reported more as having been never carried out by nurses were checking if male patients have regular prostate exam (%86,9), checking if female patients have regular breast examination and cervical screening (%84,1), assessing sexual health of the patient (%8,4) and checking if patients have regular eye examination (%79,4). In terms of addressing physical needs of patients and performing medical interventions, activities that mental health nurses reported to feel more competent in carrying out were measuring and monitoring vital signs and blood glucose (%99,1), assessing personal hygiene and providing personal hygiene care (%97,2), monitoring the diet taken (%93,5), measuring and monitoring height and weight of the patient (%93,5), assessing patient's sleeping habits (%93,5), allergic reactions (%90,7) and complaint of pain (%86,9), checking whether the patient has an infectious disease (%86,9), measuring waist circumference (%86,0) and assessing dietary habits (%85,0). As for activities that mental health nurses reported to feel incompetent in carrying out were checking if male patients have regular prostate exam (%69,2), checking if female patients have regular breast examination and cervical screening (%60,7), assessing sexual health of the patient (%57,9), checking if patients have regular eye examination (%52,3), educating patients on substance cessation (%46,7), and assessing oral and dental health problems (%38,3). Subjects for which mental health nurses reported to have more training needs were checking if male patients have regular prostate exam (%56,1), assessing sexual health of the patient (%50,5), checking if female patients have regular breast examination and cervical screening (%49,5), educating patients on substance (cigarettes, alcohol and drugs) cessation (%48,6), assessing the cases that requires emergency intervention (%48,6), checking if patients have regular eye examination (%43,9), monitoring the effects and side effects of psychotropic drugs (%41,1) and other medication (%40,2) the patient takes.When participant nurses are compared in terms of personal and professional characteristics, it appears that mental health nurses who had a master's degree are more likely to perceive activities carried out for addressing physical health needs of patients as their responsibilities than other nurses.Results of this study revealed that mental health nurses reported that they feel incompetent about undertaking responsibility and taking initiative particularly in assessing sexual health and screening physical health of the patients, and that they are not willing to receive training on the issue. In line with these findings, it is suggested that mental health nurses working at psychiatric clinics should be supported in terms of addressing physical health needs of patients and further studies asserting positive impact of providing physical health care to the patients with mental illness should be conducted. Keywords: People with Mental Illness, Physical Health, Physical Health Activities, Mental Health Nursing, Roles and Responsibilities, Training Needs.