A tipi ve b tipi kişilik özelliğine sahip bireylerde iş doyumu ve kazalanma arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Davranış Odaklı hatalardan kaynaklanan iş kazalarının, tehlikeli durumlardan kaynaklanan kazalara oranla daha fazla olduğu gerçeği pek çok araştırmada kanıtlanmıştır. Davranışı belirleyen unsurlar içinde aile, sosyal ortam, kültür, gelenek vb. pek çok kriterin olduğu da bilinmektedir. Bir diğer unsur ise kişilik (persona) olup ''bir insanı diğerinden ayıran ve nispeten kalıcı duygu düşünce ve davranış kalıbıdır'' şeklinde özetlenebilir. Bu çalışmada amaç, A tipi kişilik özelliklerinin Freud'un kişilik kuramından başlamak üzere, tin biliminde (psikoloji) ve toplumbilimi düzencesi içindeki tüm kuramlarını ortaya çıkarmak olup, elde edilen bulguların, İş sağlığı ve Güvenliği alanındaki `hukuksal yönetsel` kavramlar üzerinden tartışılmasıdır. A tipi kişilik- kazalanma- iş doyumu arasındaki ilişki incelenerek yüksek tehlike sınıfında yer alan işlerde 'kritik' görevdeki kişilerin seçimi hedeflenmiştir. Çalışmanın örneklemi yapı inşaatı ve fabrika (kimyasal, gıda ve ev eşyaları) işinde çalışan tehlikeli davranıştan kaynaklı en az 1 günlük rapor alan çalışanlar olarak seçilerek elde edilen bulgular neticesinde kaza geçirme durumu ile kişilik ölçeğinin bazı ifadeleri arasında anlamlı sonuç bulunmuş ve iş kazası geçiren A'lar B'lere göre içsel, dışsal ve genel doyumlarının yüksek olduğu tespit edilmiş ve iş kazası geçiren veya geçirmeyen katılımcılara göre iş doyumunun eğitim, mesleki deneyim, yaş, cinsiyete göre farklılıkları belirlenerek iş sağlığı ve güvenliği konusunda kişiliğin- iş doyumu ve kazalanma üzerindeki önemi ifade edilmiştir. A tipi kişilik popülasyonu daha fazla olan toplumların aktif, üretken ve başarılı olarak gösterilmesi ve kişisel gelişimin bu yönde desteklenmesi gerçeği ile çalışma hayatının `kritik` noktalarında bu yapıdaki çalışanların maruz kalacağı risklerin daha yüksek olduğu gerçeği çelişmektedir. Hızlı iletişim, yönetim kabiliyeti yüksek çalışma disiplini sunan A Tipi kişilik, tüm bu olumlu nitelemeleri ile işverenin tercih edeceği bir çalışan profili çizse de `kazalanma` riski en yüksek grubu oluşturması nedeni ile kritik çalışma koşulları için yeniden değerlendirilmelidir. Çalışma bu çelişkiden beslenen dinamikler ile işverene, İş sağlığı ve güvenliği çerçevesindeki sorumluluklarında yol gösterecek önerileri sunmaktadır.Anahtar Kelimeler: A Tipi Kişilik, B Tipi Kişilik, İş Doyumu, Kazalanma

ABSTRACTIt has been proven by many studies that the number of occupational accidents caused by behavior-based mistakes is higher than those caused by dangerous situations. It is known that the factors that affect behavior include family, social environment, culture, tradition and similar criteria. Another factor is personality which can be summarized as `relatively permanent patterns of emotion, thought and behavior which differentiate one person from another`. The objective of this study is to find out all the theories about the A type personality traits within the psychology and sociology discipline starting from Freud's personality theory and to discuss the obtained findings in terms of `legal and managerial` concepts in the field of Occupational Health and Safety. By examining the relationship between Type A personality- having accident and job satisfaction, it is aimed to select the persons in the `critical` occupation who are in the high-risk class. The sample of the work by selecting the employees as at least 1-day reports from the sample building construction and hazardous behavior in the factory (chemical, food and household goods) work found significant results between the accident situation and some expressions of personality scale and According to A 's B who have a work accident, it is determined that their internal, external and general satisfaction are high and the differences according to the participants who have or do not have work accidents, differences in job satisfaction according to education, professional experience, age and sex are determined and On the basis of occupational health and safety, the important of personality has been expressed over job satisfaction and having accident.The fact that societies with greater population of A type personality are shown to be active, productive and successful and that the development must be supported in this direction contradicts with the fact that the employees of this nature will be exposed to higher risk at `critical` points of the working life. Although A type personality which includes the traits of fast communication, management capacity and high working discipline seems to have the employee profile preferred by the employer as it possesses all these positive qualities, it should be re-evaluated in terms of critical working conditions as it constitutes the group with the highest risk of accident. The study provides suggestions to guide the employer in its responsibilities within the framework of Occupational Health and Safety together with the dynamics that are informed by this conflict. Key Words: A type personality, B type personality, job satisfaction, having accident