Toplumsal değişimin aile kurumuna etkisi bağlamında çokeşli evlilikler: Erzurum/Hınıs örneği

Abstract

Ailenin oluşturulması sürecinde atılan en önemli adım evliliktir. Evlilikler toplumdan topluma farklılık göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, geleneksel ilişkilerin yoğun yaşandığı Erzurum/Hınıs bölgesinde çok eşlilik olgusu, o bölgenin sosyo-kültürel yapısı, bu yapının çözümlenmesi, çok eşliliğin aile yapısı üzerindeki etkileri ve yaşanan değişikliklerin açıklanmasına çalışılmıştır. Araştırmanın sonuçları, alanda çalışan kişilere bilgi kaynağı oluşturacak olması, araştırmayı önemli kılan bir faktördür. Nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bu araştırmada katılımcılarla yüz yüze görüşme (mülakat) gerçekleştirilmiştir. Araştırmalarda yaygın kullanılan veri toplama tekniklerden biri olan görüşme ya da mülakat; önceden hazırlanmış soruların sorulduğu ve karşısındaki kişinin sorulara yanıtlar verdiği amaçlı bir söyleşidir. Araştırmanın amacı doğrultusunda, araştırma bölgesinin seçiminde, çok eşliliğe sıkça rastlanan Erzurum/Hınıs bölgesi tercih edilmiştir. Çalışmada kartopu yöntemiyle 6 adres belirlenip toplamda örnekleme giren 6 erkek ve bu erkeklerin her birinin iki eşi ile yani 12 kadınla çokeşlilik üzerine görüşme gerçekleştirilmiştir.Bu çalışmadaki çok eşlilik konusundaki bilgilere; makaleler, konuyla ilgili hazırlanan raporlar, elektronik ortamdaki uzman bilgileri ve kütüphanedeki eserlerin taranması yoluyla ulaşılmıştır. Araştırmadaki örneklemle yüz yüze yapılan görüşmeler sonucunda 18 kişiye yönelik -erkek katılımcılara ve kadın katılımcılara ayrı ayrı soru kâğıdı kullanıldı- toplam 40 soru hazırlanmıştır. Katılımcılara çokeşlilikten memnun olup olmama ekseninde sorular sorulmuş ve verilen yanıtlar çerçevesinde din, maddiyat, güç profili, ailelerin desteklemesi, eşlerin ölmesi (erkekler açısından) durumlarının çokeşliliğe yol açtığı bulgularına ulaşılmıştır. Yapılan görüşmelerde erkek katılımcıların eşlerinin hasta olması, yanlarına yakışmadığını düşünmeleri ya da erkek çocuklarının olmaması gibi sebepleri öne sürerek ikinci evliliklerini yaptıkları ve yaşadıkları kültürlerin etkisi altında oldukları görülmektedir. İlk eşlerin en çok şikâyet ettikleri, eşlerinin sürekli ikinci eşleriyle vakit geçirmeleri ve onlara adil davranmadıklarını düşünmektedirler. Erkeklerin ilk eşlerine maddi anlamda yardım ettikleri ikinci eşler ile daha fazla ilgilendikleri sonucuna varabiliriz. İkinci eşlerle yapılan görüşmelerde bazılarının kendi isteği üzerine bazılarının ise yaşları küçük olmasından ve ailelerinin etkisi üzerine evlendirildiklerini görmekteyiz. Çalışmanın teori kısmında ise aile, evlilik, evlilik türleri, çok eşliliğin tarihi ve çok eşlilik üzerine yapılmış çalışmalara değinilmiştir.Anahtar Kelimeler:Çok Eşlilik, Evlilik çeşitleri, poligami evlilikler,aile

The most important step which is taken in the process of forming a family is marriage. Marriages range from society to society. The objective of this study is to explain the fact of polygyny in Erzurum/Hınıs where the traditional relations are pretty common, the socio-economic structure of that region, the effects of polygyny on family structures, and the changes encountered in Hınıs. The results of that research provide information source for the people who work in this field and this factor makes this study more important. Oral interviews with participants were carried out in this study in which qualitative research methods have been used. The interview, which has been commonly used in the study, is a kind of conversation in which the questions prepared well were asked and the replies simultaneously were received. The region of the study was chosen as Erzurum/Hınıs where polygyny is substantially common. 6 addresses were determined via snowball method in the study and oral interviews about polygyny were carried out with 6 men and 2 wives of each man, totally 12 women. The articles on polygyny, related reports, the information taken from experts on the Internet and literature searching from libraries were used as information sources in this study. Totally 40 questions were prepared to asked to these 18 people in these interviews and different questions were directed to women and men. They were asked if they are satisfied by polygyny and their replies showed that the factors such as religion, materiality, power profile, family support, the death of spouses cause polygyny. In these interviews, men claim that they lean to polygyny since they do not have sons or suitable wives, or their wives suffer from a disease. It is seen that the first and legal wives complain about that their husbands treat their wives unfairly and spend most of their time with their second wives. It is also found out that they support their first wives financially and are mostly interested in their second wives. It is also clearly seen that some of the second wives are forced to get married since they are young and some willingly accept to be the second wives.As forthetheorypart of ourstudy,it is dealedwithstudies on family, marriage, marriagetype, polygamyandhistory of polygamy.Key Words: Polygyny, The types of marriage, Plural marriage, Family