Determination of p-aminophenol in the presence of paracetamol in pharmaceutical preparations

Abstract

Bu tezde p-aminofenol (PAP) ve parasetamolün tayini spektrofotometrik bir yöntemden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Yöntem, oda sıcaklığında PAP'ün bir yükseltgen varlığında sodyum sülfür (Na2S) ile tepkimesi sonucu oluşan metilen mavisi benzeri boyar maddenin 550 nm deki soğurmasının ölçümüne dayanmaktadır.İlk bölümde, oda sıcaklığında, sulu çözeltideki ve etanol çözeltisindeki PAP'ün aydınlık/karanlık ve azotlu/azotsuz (O2'li/O2'siz) ortamlardaki kararlılığı spektrofotometrik davranışı gözlemlenerek incelendi. Çeşitli koşullarda, PAP'ün ethanol çözeltisinin sulu çözeltisinden daha kararlı olduğu ve PAP'ün 70 saatin üzerinde kararlı kalmasından dolayı, en kararlı durumun karanlıkta azotlu (O2'siz) ortamda elde edildiği görüldü.Çalışmalarda yükseltgen olarak Ce(IV) ve Fe(III) kullanıldı. Reaktif katım sırasının her iki yükseltgen için de önemli olduğu görüldü. Optimum koşullarının saptanması için renkli bileşiğin soğurma şiddetine, H2SO4, Na2S ve yükseltgen derişimlerinin ve zamanın etkileri incelendi. Optimum koşullar ve renkli bileşiğin kararlı olduğu zaman aralığı, Ce(IV) ve Fe(III) için belirlendi. Optimum koşullar Ce(IV) için; 4,2x10-4 M Ce(IV), 6,4x10-5 M Na2S, ~0,03 M H2SO4 ve Fe(III) için; 1,5x10-3 M Fe(III), 2,57x10-4 M Na2S, 0,01 M H2SO4 olarak bulundu. Tepkime ürününün Ce(IV) için 20. dakikadan sonra kısa süreliğine Fe(III) için ~25. dakikadan sonra en az 2 saat kararlı kaldığı görüldü. Optimum koşullarda hazırlanan standart PAP çözeltileri ile kalibrasyon grafikleri oluşturuldu. PAP tayini için uygun doğrusal aralıklar, kalibrasyon grafiklerinden Ce(IV) için 2-14 ppm ve Fe(III) için 2-22 ppm olarak bulundu. Sonuç olarak, renkli bileşiğin oluşturulduğu ve yükseltgen olarak Fe(III) ve Ce(IV)'ün kullanıldığı optimum koşullardaki denemelere göre, Fe(III) ile daha yüksek absorbans değerlerinin elde edildiği görüldü. Ayrıca, Fe(III) çalışmalarındaki PAP tayin aralığının daha geniş olduğu görüldü. Bu nedenle daha sonraki çalışmalarda yükseltgen olarak Ce(IV) yerine Fe(III) kullanıldı.Na2S yerine CH3CSNH2(tiyoasetamid) kullanılarak çeşitli denemeler gerçekleştirildi. Renkli bileşiğe ait düşük absorbans değerleri elde edildi. Bu nedenle, Na2S yerine tiyoasetamid kullanılmasının uygun olmadığı görüldü.Deneme, parasetamol hidrolizlenmeden, ilaç tabletinin PAP içeriğini tayin etmek için gerçekleştirildi. Fakat tepkime ürününün oluşumu gözlenmedi. Aynı miktarda PAP içeren örneklere artan miktarlarda parasetamol eklenerek denemeler yapıldı. Renkli tepkime bileşiğinin absorbans değerlerinin değişmediği saptandı. Bu nedenle belirlenen konsantrasyon aralığında parasetamol yanında PAP tayininin yapılabileceği görüldü. Dolaylı parasetamol tayini için kalibrasyon grafiği hazırlandı. Yöntem, 500 mg parasetamol/tablet içeren ilaç tabletlerine uygulandı ve ilacın 575.50±15.00 mg parasetamol/tablet içerdiği bulundu.

In this thesis, the determination of p-aminophenol (PAP) and paracetamol have been carried out by the help of a spectrophotometric method. The method is based on the measurement of the absorbance of methylene blue-like dye at 550 nm which produces by the reaction of PAP at room temperature with sodium sulphide (Na2S) in the presence of an oxidant.In the first phase, the stability of PAP was studied by observing the spectrophotometric behaviour of PAP at room temperature in the aqueous and ethanol solution of it in the light/dark and in the medium with/without nitrogen (with O2/without O2). It was seen that the ethanol solution of PAP is more stable than the aqueous solution of PAP in various conditions and the most stable condition was obtained in the medium with nitrogen (without O2) in the dark because of the fact that PAP remained stable over 70 h.Ce(IV) and Fe(III) were used as the oxidants in the studies. It was seen that the order of reagent addition was important for both oxidants. The effect of H2SO4, sodium sulfide and oxidant concentration and the effect of time on the absorption intensity of the coloured product were investigated in order to determine optimum conditions. The optimum conditions and the time range that the coloured product is stable were determined for Ce(IV) and Fe(III). The optimum conditions for Ce(IV) were found as follows: 4,2x10-4 M Ce(IV), 6,4x10-5 M Na2S, ~0,03 M H2SO4. The optimum conditions for Fe(III) were found as follows: 1,5x10-3 M Fe(III), 2,57x10-4 M Na2S, 0,01 M H2SO4. The reaction product was seen to remain stable after 20 min for a short time and after ~25 min for at least 2 h for Ce(IV) and Fe(III), respectively. The calibration graphs were prepared with the standart PAP solutions which were prepared in optimum conditions. The appropriate linear ranges for the determination of PAP were found from the calibration graphs as 2-14 ppm and 2-22 ppm for Ce(IV) and Fe(III), respectively. As a result, according to the studies which the coloured product was formed and Ce(IV) and Fe(III) were used as the oxidants, it was seen that the higher absorption values were obtained with Fe(III). Besides, it was seen that the determination range of PAP in Fe(III) studies was more wide. For this reason, Fe(III) was used instead of Ce(IV) as an oxidant in the following studies.Various studies were carried out by using CH3CSNH2(thioasetamid) instead of Na2S. The low absorption values which belong to coloured product were obtained. For this reason, it was seen that using thioacetamid instead of Na2S was not available.The study was carried out for determining the tablet?s PAP content without hydrolysing paracetamol. But the formation of the reaction product wasn?t observed. The studies were carried out by adding increasing amount of paracetamol to the samples including same amount of PAP. It was determined that the absorbance values of the coloured reaction product didn?t change. For this reason, it was seen that the determination of PAP in the presence of paracetamol could be done in the determined concentration range. The calibration graph was prepared for the indirect determination of paracetamol. The method was applied to the drug tablets containing 500 mg paracetamol/tablet and it was found that the drug included 575.50±15.00 mg paracetamol/tablet.