Yükseköğretim kurumlarının engellilerin erişebilirliği açısından incelenmesi: Nişantaşı Üniversitesi örneği

Abstract

Doğuştan veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle normal yaşamın gereklerine uymama durumunda olup; korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişiler engelli olarak tanımlanmaktadır. Erişilebilirlik ise plan, proje, tasarım ve inşa aşamalarında dikkate alınması gereken, binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olması anlamına gelmektedir. Erişilebilirliğin göz ardı edilmesi ile bireylerin engelleri ortaya çıkmaktadır. Bu engellerle karşılaşan bazen bir ortopedik engelli bazen görme engelli bazen bir yaşlı ve hatta bazen bebeğini pusetinden gezdiren bir anne olabilmektedir. Oysa erişilebilirlik ilke ve standartlarını dikkate alarak yapılan bir tasarımda engelli bireylere engel teşkil eden durumlar ortadan kalkması ile bireyler engellerini hissetmeyeceklerdir. Erişilebilirlik ile ilgili sorunlar evin içinde başlamakta, yaşanılan bina, kullanılan yol, taşıt, açık alanlar ve kamusal alanlarda devam etmektedir. Bu sorunlarla her gün ve sürekli olarak baş etmek engelli bireyler açısından hayal kırıklıkları ve tükenmişliklere neden olabilmektedir. Ülkemizde engelli bireylerin okul bitirme istatistiklerine bakıldığı zaman özellikle bir yükseköğretim kurumu mezunu olan engelli birey oranının oldukça az ve ülke ortalamasının bir hayli gerisinde olduğu görülmektedir. Okur-yazar ve ilkokul mezunu oranı fazla iken üniversite mezunu oranının çok düşük olmasında karşılaşılan engellerin etkisi bulunmaktadır. Oysa günümüzde ülkelerin gelişmişlik düzeyi okur-yazar oranından daha çok üniversite mezunu oranı dikkate alınmaktadır. Üniversite mezunu engelli bireylerin oranının artırılması için üniversitelere de birtakım görevler düşmektedir. Bu görevlerden en önemlilerinden biri de üniversitelere ait binaların erişilebilir olmasıdır. Bu çalışma kapsamında yükseköğretim kurumlarına ait binaların engellilerin erişebilirliği açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Engelliler ile ilgili literatür taraması yapılarak bu konuda yapılan araştırmalar, yazılan tezler ve yayınlar incelenmiştir. Erişebilirliğin değerlendirilmesi Nişantaşı Üniversitesi örnekleminde, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Tarafından engelliler ile ilgili standartlar dikkate alınarak oluşturulan binalar için oluşturulan erişilebilirlik izleme ve denetleme formuna bağlı kalarak yapılmıştır. Nişantaşı Üniversitesinde incelemeler ve ölçümler yapılmak suretiyle ilgili formda yer alan sorular cevaplanmıştır. Bu cevaplar neticesinde üniversite binasının erişilebilirlik açısından uygun olan ve uygun olmayan tarafları belirlenmiştir. Buna bağlı olarak tüm üniversitelerin binalarının engelli öğrencilerin erişebilirliğinin sağlanması için neler yapması gerektiği ortaya konmuştur.

In case of failure to comply with the requirements of normal life due to the loss of physical, mental, spiritual, emotional and social abilities of various degrees due to congenital or later diseases or accidents; people who need protection, care, rehabilitation, counseling and support services are defined as disabled. Accessibility means that buildings, open spaces, transportation and information services, and information and communication technology, which must be taken into account in the plans, projects, design and construction stages, can be accessed and used by persons with disabilities safely and independently. With the neglect of accessibility, the obstacles of individuals emerge. Sometimes an orthopedic impaired person, sometimes visually impaired and sometimes elderly, can sometimes be a mother who strolls the baby through the stroller. However, in a design made by taking into account the principles and standards of accessibility, individuals will not feel the obstacles with the disappearance of situations that hamper disabled individuals. Problems related to accessibility begin within the house and continue on the buildings, roads, vehicles, open spaces and public spaces. To deal with these problems every day and constantly cause disabilities and burnout for disabled individuals.When we look at the school completion statistics of individuals with disabilities in our country, it is seen that the rate of disabled individuals who have graduated from a higher education institution is quite low and is far behind the national average. While the ratio of illiterate and elementary school graduates is high, the obstacles encountered in the low rate of university graduates have an effect. However, nowadays, the university graduation ratio is taken into consideration rather than the literacy rate of the countries. In order to increase the proportion of university graduates with disabilities, universities also have a number of duties. One of the most important of these tasks is the accessibility of buildings belonging to universities. In this study, it is aimed to examine the buildings of higher education institutions in terms of accessibility of disabled people. Literature review about the disabled people, researches on this subject, written theses and publications were examined. The evaluation of accessibility was made in the sample of Nişantaşı University by adhering to the Annex-1: Accessibility Monitoring and Inspection Form for Buildings, which was created by the Ministry of Family and Social Policies, taking into account the standards of the disabled. In Nişantaşı University, inquiries and measurements were made and the questions in the related form were answered. As a result of these answers, the appropriate and inappropriate sides of the university building in terms of accessibility were determined. Accordingly, it has been shown that the buildings of all universities need to do to ensure the accessibility of disabled students.