Bitkisel yağ ekstraksiyonunda kullanılan çözücü için patlama riski değerlendirilmesi

Abstract

İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Tebliği'ne göre 'Gıda Ürünlerinin İmalatı' ana başlığı altındaki 'Tehlikeli' grupta yer alan 'Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağların İmalatı' ana iş kolunda yaşanabilecek iş kazalarının ihtimalleri arasında yangın ve patlama riskleri bulunur. Çalışmada bitkisel yağ üretiminin ekstraksiyon aşamasında çözücü olarak kullanılan n-hekzanın depolanmasına ilişkin ele alınan bu riskler kantitatif risk değerlendirmesi yazılım aracı olan PHAST (Process Hazard Analysis Software) Programı ile değerlendirilir. N-hekzan kimyasalının depolanmasına ilişkin depo tankında meydana gelebilecek sızıntı sonrası patlama senaryosu Birleşik Dağılım Modeli (UDM) kullanılarak analiz edilir. Bunun için, DNV GL birliği tarafından geliştirilmiş PHAST 8.11 kullanılır. Kaza senaryolarının etki alanları hesaplanmış ve alınması gereken güvenlik önlemleri belirlenmiştir. Çalışma için 6 tane potansiyel kaza senaryosu belirlenmiştir. Bu senaryolar tank doluluk oranı, rüzgâr hızı ve sıcaklık kriterlerine göre oluşturulmuştur. Elde edilen verilere göre kaza etki alanları hesaplanmıştır. Tüm bunların sonucunda alınması gereken önlemler belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Hekzan Tankı, Kimyasal Patlama, PHAST, Proses Tehlike Analizi, Bitkisel Yağ Ekstraksiyonu

According to Communiqué on Hazard Classes Related to Occupational Health and Safety, there are risks of fire and explosion among the possible occupational accidents in the `Manufacture of Vegetable and Animal Oils and Fats` which is in the `Dangerous` group under `the main heading at manufacture of food products`. In this study, these risks, which are taken into consideration for the storage of n-hexane used as a solvent in the extraction stage of vegetable oil production, are evaluated by means of PHAST (Process Hazard Analysis Software), which is a quantitative risk assessment software tool. The leak explosion scenario that may occur in the storage tank for the storage of the n-hexane chemical is analyzed using the Unified Distribution Model (UDM). For this, PHAST 8.11 developed by the DNV GL association is used. The impact areas of accident scenarios were analyzed and the security measures to be taken were determined. Six potential accident scenarios were identified for the study. These scenarios were based on the tank fill rate, wind speed and temperature criteria. Accident impact areas were calculated according to the data obtained. As a result of all these, the measures to be taken were determined.Keywords: Hexane Tank, Chemical Explosion, PHAST, Process Hazard Analysis, Vegetable Oil Extraction