Niyâzî-i Mısrî Divânı`nda hakîkat bilgisini idrâk edebilme

Abstract

Çalışmamızın amacı, Hakîkat bilgisinin idrâk edilme işleyişini inceleyerek, bilgi ve bilenin mertebeli yapısını ortaya koymak, böylece anlaşılamama problemlerine ışık tutmaktır. Bu amaç doğrultusunda Niyâzî-i Mısrî'nin Dîvânı'nda yer alan `anlar bizi` redifli gazelin şerhi, konunun işlenmesinde ana omurga olarak ele alındı. Mısrî'nin tasavvufî görüşü olan vücûd mertebeleri konusu ise çalışmanın temelini oluşturdu. Bu iki ana konu, idrâk etmenin nasıl işlediğinin irdelenmesi ile birleştirilerek, tespit, tahlil ve terkipler yapıldı. Bu minvalde, anlayan ve anlamayanların özellikleri gazel üzerinden tespit edildi. İdrâk etmenin işleyişi akıl – kalp konusuyla ele alındı. Bilgi ve bilenin mertebeli yapısı literatür bilgileri ve örnekleriyle ortaya konuldu. Gazelde tespit edilen özelliklerin incelenmesiyle çıkartılan idrâk yolları, bilgi kaynakları olan akıl ve kalbin işlevleri ile birleştirilerek, hakîkat bilgisine ulaşmanın mârifet sahibi olmakla mümkün olduğu sonucuna ulaşıldı. Bilgi ve bilenin mertebeli yapısı dolayısıyla da `alt mertebe üst mertebeyi anlayamaz` tezi kanıtlanmış oldu.

The aim of our study is to examine the process of apprehension of truth, and to yield up the progressive structure of knowledge and also being conversant, by this way to enlighten the problems of understanding. For this purpose, the commentary of the ghazal with a repeated voice of `understand us` was taken as the body of the study. The subject of order of being which is mystical vision of Niyâzî-i Mısrî, was the basis of the study. These two main issues were combined with an examination of how perception works and by this way determinations, analyses and compositions were handled. In this way, the characteristics of those who understand and who don't understand were determined in the ghazal. The functioning of the discernment was dealt with the issue of mind and heart. The progressive structure of knowledge and also being conversant was put forward with literature information and examples. At the end, it was concluded that the way of access to truth was unmediated of self which is ma'rifa and also, `the lower order cannot understand the upper order` thesis has been proved.