Klinik psikoloji yüksek lisans öğrencilerinde kişilerarası ilişki tarzı ile danışmanlık öz-yeterliği ve problem çözme becerisi arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Bir psikolojik danışmanın danışana etkili bir şekilde hizmet verebilmesi birçok davranış ve beceriye aynı anda sahip olmayı gerektirir. Danışmanlık öz-yeterliği ve problem çözme becerileri de bu kapsamda psikolojik danışmanlarda olması beklenen, oturumların daha etkili yönetilmesini sağlayan niteliklerdir. Bu çalışmada, psikolojik danışmanların kişilerarası ilişki tarzları ile danışmanlık öz-yeterlik düzeyleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini 126 klinik psikoloji yüksek lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Katılımcıların 102'si (%81) kadın ve 24'ü (%19) erkektir. Çalışmada katılımcıların kişilerarası ilişki tarzlarını belirlemek için `Kişilerarası İlişki Tarzları Ölçeği`, danışmanlık öz-yeterlik seviyelerini belirlemek için `Psikolojik Danışmanlık Öz-Yeterlik Ölçeği` ve problem çözme becerilerini belirlemek için `Problem Çözme Envanteri` kullanılmıştır. Ayrıca, katılımcıların demografik bilgilerini temin etmek maksadıyla `Sosyodemografik Veri Formu`ndan istifade edilmiştir. İlgili anketler ile toplanan bilgiler Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paket Programı (Statistical Program for Social Sciences-SPSS) kullanılarak analiz edilmiştir. Kişilerarası ilişki tarzları ile danışmanlık öz-yeterliği ve problem çözme becerisi arasındaki ilişkiyi açıklamak maksadıyla Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Analizleri ve Çoklu Regresyon Analizleri tatbik edilmiştir. Analiz sonuçları, besleyici ilişki tarzının psikolojik danışmanlık öz-yeterliği ile pozitif yönde, zehirleyici ilişki tarzının ise negatif yönde ilişkili olduğunu ve her iki alt boyutun da psikolojik danışmanlık öz-yeterliğini anlamlı seviyede yordadığını göstermiştir. Ayrıca, Bağımsız Örneklem T Testi ile, besleyici ilişki tarzına sahip psikolojik danışmanların öz-yeterlik seviyelerinin, zehirleyici ilişki tarzına sahip psikolojik danışmanların öz-yeterlik seviyelerinden anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği ve daha yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Besleyici ilişki tarzının, psikolojik danışmanlık öz-yeterliğinin alt boyutları olan yardım becerileri öz-yeterliği, oturum yönetmeye ilişkin öz-yeterlik ve psikolojik danışma sürecindeki zorluklara ilişkin öz-yeterliğin tamamı ile pozitif yönde ilişkili olduğu ve tamamını anlamlı seviyede yordadığı görülmüştür. Zehirleyici ilişki tarzının ise bu alt boyutlardan yardım becerileri öz-yeterliği ve oturum yönetmeye ilişkin öz-yeterlik ile negatif yönde ilişkili olduğu ve bu alt boyutları anlamlı seviyede yordadığı bulgusunda ulaşılmıştır. Zehirleyici ilişki tarzı ile psikolojik danışma sürecindeki zorluklara ilişkin öz-yeterlik arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Aynı şekilde kişilerarası ilişki tarzları ile problem çözme becerisi arasında da anlamlı seviyede bir ilişki tespit edilememiştir. Demografik veriler ile yapılan testler sonucunda kadın psikolojik danışmanların erkeklere göre kişilerarası ilişkilerinde daha olumlu tarz kullandıkları görülmüş; araştırmanın diğer değişkenleri açısından bir farklılaşma tespit edilmemiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında yorumlanmış ve gelecekte yapılacak müteakip araştırmalara ilişkin öneriler geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kişilerarası İlişki Tarzları, Besleyici İlişki Tarzı, Zehirleyici İlişki Tarzı, Psikolojik Danışmanlık Öz-Yeterliği, Problem Çözme Becerisi

Effectiveness of a service provided by a counselor to the client requires many behaviors and skills. Within this context, counseling self-efficacy and problem-solving skills are the attributes that the counselors are expected to have. These attributes make the sessions more effective. In this study, the relationship of psychological counselors' interpersonal relationship styles with counseling self-efficacy levels and problem-solving skills was examined. The sample of the study consists of 126 clinical psychology graduate students. 102 (%81) of the participants were female and 24 (%19) of them were male. `Interpersonal Relationship Styles Scale` was used to determine the interpersonal relationship styles of the participants, `Psychological Counseling Self-Efficacy Scale` was applied to determine counseling self-efficacy levels, and `Problem Solving Inventory` was used to determine problem solving skills. In addition, some demographic information of the participants was collected with `Sociodemographic Information Form`. The data collected with these scales/inventories were analyzed by the Statistical Program for Social Sciences-SPSS.Pearson Multiplication Moment Correlation Analysis and Multiple Regression Analysis were applied to explain the relationship between interpersonal relationship styles and counseling self-efficacy and problem-solving skills. Analysis results showed that nourishing relationship style was positively correlated with counseling self-efficacy, whereas poisoning relationship was negatively correlated. And both sub-dimensions of interpersonal relationship styles significantly predicted the counseling self-efficacy. In addition, with the Independent Sample T Test, it was found that the self-efficacy levels of the psychological counselors with nourishing relationship style were significantly higher than the self-efficacy levels of the psychological counselors with poisoning relationship style. The nourishing relationship style is positively correlated with all sub-dimensions of psychological counseling self-efficacy (Helping Skill Self-Efficacy, Session Management Self-efficacy, Counselling Challenges Self-Efficacy) and significantly predicts all these sub-dimensions. It was found that the poisoning relationship style was negatively correlated with two of these sub-dimensions (Helping Skill Self-Efficacy and Session Management Self-efficacy) and predicted these two sub-dimensions significantly. No meaningful relationship was found between the poisoning relationship style and Counselling Challenges Self-Efficacy. Similarly, no meaningful relationship was found between interpersonal relationship styles and problem-solving skills. As a result of the demographic data tests, it was seen that female counselors used more positive styles in their interpersonal relations than male counselors. No differentiation was found between male and female counselors in terms of other variables of the study.The findings of the study were interpreted within the context of literature and recommendations for future research were developed.Key Words: Interpersonal Relationship Styles, Nourishing Relationship Style, Poisoning Relationship Style, Counseling Self-Efficacy, Problem-Solving Skills