Nil Nehri Havzasında Sınır Aşan Sular Konusu: Mısır-Etiyopya Anlaşmazlığı

Abstract

Uzun tarihsel rekabet sürecinde Nil Nehri Havzasında sınır aşan sular konusu Mısır ve Etiyopya arasında büyük bir sorun teşkil etmektedir. XXI. yüzyılın başına kadar kapsamlı işbirliğinden uzak Mısır hegemonyasında ve asimetrik güç ilişkileri çerçevesinde devam eden ilişkiler Etiyopya başta olmak üzere yukarı kıyıdaş ülkelerin girişimleriyle dönüşmeye başlamıştır. Çin gibi küresel bir aktörün desteğiyle Etiyopya'nın, Büyük Rönesans barajının inşasına başlaması bir yandan Mısır'ın havzadaki hidro-hegemon pozisyonunu zayıflatmış diğer yandan devam eden baraj müzakerelerinde elini güçlendirmiştir. Bu çalışmada ilk olarak kuramsal bir zemin oluşturmak için neoklasik realizm ve neoliberalizmin teorik çerçevesi verilmekte ardından iki ülke arasındaki anlaşmazlık sınır aşan sular üzerinde gerçekleştiği için konunun uluslararası hukuki arka planı incelenmektedir. İlerleyen bölümlerde Nil Nehri Havzası'nın temel özellikleri ele alınırken, Mısır-Etiyopya ilişkilerinin tarihî süreçten günümüze kadar durumu ve bu ilişkiyi etkileyen faktörler değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Sonrasında Mısır ve Etiyopya ilişkilerinin kuramsal bağlam içinde gelişebilecek olası senaryoları incelenmekte ve anlaşmazlığın işbirliğine dönüşebilmesini sağlayacak seçenekler ortaya konmaktadır.

The issue of transboundary waters between Egypt and Ethiopia in the Nile River Basin during the long historical competition poses a major problem. Until the beginning of the XXI. century, the relations that continued in the context of asymmetric power relations and the Egyptian hegemony, which are far from extensive cooperation, started to transform with the initiatives of upper riparian countries, especially Ethiopia. With the support of a global actor like China, the start of the construction of the Grand Renaissance dam of Ethiopia has weakened the hydro-hegemonic position of Egypt in the basin and strengthened its hand in the ongoing dam negotiations. In this study, firstly, the theoretical framework of neoclassical realism and neoliberalism is given to establish a theoretical ground, and then the international legal background of the issue is examined as the dispute between the two countries takes place on transboundary waters. While the basic features of the Nile River Basin are discussed in the following sections, the situation of the Egyptian-Ethiopian relations since the historical process and the factors affecting this relationship are tried to be evaluated. Afterwards, possible scenarios of Egyptian and Ethiopian relations that may develop within the theoretical context are examined and options are provided to enable the conflict to turn into cooperation.