Yakın çift yıldızların ortak zarf sonrası evrimi (PCEBs)

Abstract

Bu tez çalışmasında yakın çift yıldızların evriminde en önemli basamaklardan biri olan ortak zarf evrimi süreci sonrasında oluşan PCEB (Post Common Envelope Binaries) türü sistemlerin yapıları ve evrimleri üzerine yapılan literatür çalışmalar ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bileşenlerinden biri Roche lobunu dolduran ve madde aktaran K yada M tayf türünden kırmızı cüce olan, diğeri aktarılan bu maddeyi toplayan bir beyaz cüceden oluşan kataklismik değişen yıldızlar (CV) etkileşen çift yıldız sistemleridir (Warner, 1995). CV'lerin, düşük kütleli bir bileşen ile orta kütleli bileşenin yer aldığı büyük yörüngelerde dolanan bir çift sistemden oluştuğu önerilmektedir. Ortak zarf süreci sonrasında oluşan yörünge dönemi bir günden kısa olan bu yıldızlar yörünge açısal momentum kaybı ile yarı-ayrık CV'lere doğru evrimleşirler (Schreiber & Gansicke, 2003).Tez kapsamında PCEB türü yıldız olan ve örten çift olduğu bilinen NY Vir dizgesinin Ege Üniversitesi Gözlemevi'nde V renginde, IQ Cam ve HS 0705+6700 dizgelerinin Tübitak Ulusal Gözlemevi'nde R renginde ışık eğrileri elde edilmiştir. Işık eğrisinin çözümünden yıldızlara ilişkin hesaplanan fiziksel parametreler ile evrim durumları tartışılmıştır. HS 0705+6700 yıldızının O-C farkları incelendiğinde ~8 yıllık bir dönem ile sinüzoidal bir değişim gösterdiği belirlenmiş ve bu değişimin üçüncü cisimin ışık-zaman üzerindeki etkisinden kaynaklanabileceği önerilmiştir. Buna ek olarak günümüzde bilinen ve iyi gözlenmiş PCEB'lerin özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Ritter & Kolb (2010) ?kataklismik değişenler ve ilişkili cisimler kataloğunda? yer alan PCEB'lerin yörünge dağılımları, baş bileşenlerin kütle dağılımı ve ikinci bileşenler için kütle-yarıçap ilişkileri incelenerek varılan sonuçlar tartışılmıştır.

In this study we present a literature search on evolution and structure of post common envelope binaries that an important step of close binary evolution. Cataclysmic variables are interacting binaries consisting of a white dwarf accretes material from its Roche lobe filling secondary, typically a K or M dwarf (Warner, 1995). The standard picture for the formation of CVs assumes that the progenitor systems were moderately wide binaries consisting of an intermediate mass star with a low mass companion. PCEBs with orbital periods of a few days or less may evolve into a semi-detached CV configuration through orbital angular momentum loss (Schreiber & Gansicke, 2003).We present photometric observations of post common envelope stars, NY Vir, IQ Cam and HS 0705+6700. The V-band CCD observation of NY Vir was performed by 40 cm telescope at Ege University Observatory and the R band observations of IQ Cam and HS 0705+6700 were performed by 100 cm telescope at TÜBİTAK National Observatory. Physical parameters of stars were obtained from analysis of light curves and their evolution is discussed. We obtained a sinusoidal variation of about 8 yr from O-C residuals of HS 0705+6700 that is attributed to the light-time effect, i.e. the presence of a tertiary companion. Furthermore, we have presented period distrubution, primary mass-period, mass-radius relations of secondary stars in PCEBs using updated version of the catalogue of Ritter & Kolb (2010) on cataclysmic binaries and related objects. The relations between the parameters were briefly discussed.