An assessment of the translation bureau and the cultural politics of Turkey (1940-1946)

Abstract

Bu çalışmada Tercüme Bürosu'nun 1940-1946 arasındaki faaliyetleri üzerinden dönemin kültür politikası incelenmeye çalışılmıştır. Atatürk'ün vefatından hemen sonra Celal Bayar tarafından kurulan yeni hükûmette Hasan-Âli Yücel Kültür Bakanı olarak görevlendirilmiştir. İnönü dönemi kültür politikasında tümüyle Batılılaşmacı bir tutum benimsenmiş ve bu politikaların ideolojik çerçevesi Türk hümanizmi olarak adlandırılmıştır. Buna göre, kültürel alanda İslam sonrası bütün bir yerli gelenekle olan bağın koparılması ve modern Türk kimliğinin Yunan ve Latin eserlerinden oluşan Batılı hümanist bir kültürel zemin üzerine inşa edilmesi hedeflenmiştir. Bu dönem çeviri hareketi politik ve edebî alanı birbirine bağlayan bir köprü işlevi görmüştür. Tercüme Bürosu tarafından çevirisi yapılan Batılı klasik eserler yalnızca kültürel aktarımı hedeflemekle kalmayıp, ulusal edebiyat dizgesinin merkezine ithal kanonik eserlerin yerleşmesine yol açmıştır. Bu tezde, Cumhuriyet tarihi boyunca en uzun süre Kültür/Millî Eğitim Bakanlığı yapmış olan Yücel'in çeşitli eserlerine, konuşmalarına ve hakkında yapılan birtakım çalışmalara odaklanılmıştır. Nihayetinde, Yücel döneminde uygulanan politikaların ideolojik çerçevesini belirleyen Türk hümanizminin geçmişe değil de geleceğe odaklanan bir Batılı milliyetçilik türü olduğu sonucuna varılmıştır.

In this study, the cultural politics of the period is tried to be investigated through the activities of the Translation Bureau between 1940 and 1946. Hasan-Âli Yücel was appointed as the Minister of Culture in the government formed just after Atatürk's passing away. A fully Westernist approach was adopted by the cultural politics of the İnönü period and the ideological framework of this politics was identified as the Turkish humanism. According to this approach, severing all ties with the authentic culture belonged to the post-Islamic era and the constructing modern Turkish identity based on Western humanism consisting of Greek and Latin works was aimed. The translation movement functioned as a channel which bridged the political and literary fields in this period. A cultural transfer was aimed through Western classical works translated by the Translation Bureau. Additionally, these works were put at the centre of national literature system as canonical works. This thesis focused on the various writings and speeches of Yücel, who kept his position as a Minister of Culture/National Education for the longest time during the all-Republican era, and several studies on him. It was concluded that the ideology of Turkish humanism, which framed the cultural politics implemented during Yücel's ministry, was a kind of Westernist nationalism that was future-oriented rather than focused on past.