Animasyon sinemasında postmodern anlatı: Shrek ve Ralph Breaks the Internet örnekleri

Abstract

1870'li yıllarla birlikte resim alanında adından söz ettirmeye başlayan `postmodernizm`, 80'li yıllarla birlikte sinema alanında etkisini göstermeye başlar. Postmodern sinema anlatısı, bir yandan klasik ve modern anlatı kalıplarını kullanırken, diğer yandan; klasik anlatının klişelerine, izleyiciye evrensel gerçekliği sunma çabasına, modernizmin üst anlatılarına, dünyayı homojen bir mekâna dönüştürme amacına, her şeyin rasyonel akılla anlamlandırılabileceği inancına reddiye olarak doğar. Postmodernizm, diğerlerinin bu amaçlarına; fikirlerin, türlerin, yaşamların çoğulluğu, üst anlatıların ve evrensel gerçeklik idealinin reddi, yüzeysellik, nostalji, şizofreni, belirsizlik gibi özelliklerle cevap verir. Postmodern sinema, teknolojiyle değişen yaşamda kaybolan gerçeklik algısını ve oyuna dönüşen hayatı, metinlerarası ilişkilerle ve farklılaştırıp dönüştürdüğü kahramanlık, zaman ve uzam sunumlarıyla harmanlayarak filmin anlatısını oluşturur. Postmodern anlatı; bu ilkelere bağlılığı ekseninde klasik ve modern anlatı yapısından ayrılarak, anlatı türlerine kattığı yeni özellikler sayesinde izleyicileri alışılmışın dışında alımlama pratikleri geliştirmeye zorlar. Bu çalışmada; postmodern anlatı tarzının ve metinler arası ilişkilerin sanata ve sinemaya olan etkilerini örneklemek için postmodernizm kavramı açıklanmış, 2000'li yıllarla birlikte yükselişe geçen animasyon sinemasında, postmodernizmi yansıtan biçim ve içerik özellikleriyle ilklere imza atan Shrek filmi ve postmodern anlatı öğelerini ve metinlerarasılığı sayıca ve nitelik olarak yoğun bir şekilde kullanan 2018 yapımı Ralph Breaks the Internet filmi örnek olarak seçilmiş ve filmler; imajların derin anlamına ve katmanlı yapısına ulaşabilmek için metin analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Örnek filmler özelinde animasyon sinemasının özellikle son 20 yılda; kahramanlarını, zamanı ve uzamı postmodern anlatının nitelikleri çerçevesinde seçtiği, postmodernizmin; çoğulculuk, oyunsallık, yüzeysellik, şizofreni ve nostalji düşünceleri ile metinlerarasılığın; parodi, pastiş, ironi, kolaj, üstanlatı, çift kodlama ve çok katmanlılık yöntemlerini kullanarak, klasik anlatının klişelerini ve modern anlatının derin ve ciddi yapısını yıkma eğiliminde, `postmodern anlatı` tarzına sahip filmler ürettiği sonucuna ulaşılmıştır.

`Postmodernism` which started to be mentioned in the field of art painting in the 1870s, began to show its effects also in the field of cinema in the 80's.While using classic and modern narration patterns, postmodern cinema narration on the other hand emerges as the refusal to the clichés of classical narrative, its effort to present the universal reality to the audience, to the upper narratives of modernism, its purpose of transforming the world into a homogeneous space, the belief that everything can be interpreted by rational reason. Postmodernism addresses these aims of others; the plurality of ideas, species, lives, refusal of superior narratives and the ideal of universal reality, superficiality, nostalgia, schizophrenia, uncertainty. Postmodern cinema creates the narrative of the film by blending the perception of reality lost in the life changing with technology and life transformed into a game with inter-textual relations and heroism, time and space presentations that it differentiates and transforms. Separating from classic and modern narrative structure on the axis of its adherence to these principles, postmodern narration forces audience to develop unusual perception practices thanks to new features it contributes to narration types. In this study; to illustrate the effects of postmodern narrative style and intertextual relations on art and cinema, the concept of postmodernism has been explained, in the animation cinema, which has been on rise in 2000's, the movie Shrek, which broke new ground with the form and content features reflecting postmodernism and 2018 production Ralph Breaks the Internet movie which used postmodern narrative components and intertextuality both in terms of quality and quantity were chosen as samples, and films were analyzed by using text analysis method with the purpose of reaching deep meaning and layered structure of the images. On the basis of sample movies, especially in recent 20 years of animation cinema, it was concluded that heroes, time and space were selected within the framework of the characteristics of the postmodern narrative, postmodernism by using pluralism, playfulness, superficiality, schizophrenia and nostalgia; parody, pastiche, irony, collage, superior narrative, double coding and multilayer methods, movies were produced with `postmodern narration` style with the trend of demolishing cliché of classic narrative and deep and serious structure of modern narrative.