Demokratikleşme yaklaşımları açısından `Arap Baharı` ve geleceği: Mısır örneği

Abstract

Bu tez Mısır'ın uzun süredir iktidarda olan otoriter lideri Hüsnü Mübarek'in Şubat 2011'de devrilmesinden, ülkenin demokratik yollarla seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin Temmuz 2013'te askeri darbe ile indirilmesine kadar olan siyasi süreci demokratikleşme teorileri ve tartışmaları açısından analiz etmektedir. `Arap Baharı` isyanları sırasında, Mısırlılar 18 günlük protestolar sonucunda Mübarek'in istifasını sağlamayı başardılar ve bu onlar için demokratikleşme fırsatını içeren bir siyasi geçiş sürecini başlattı. Mısır, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki birçok ülke gibi 2011 öncesinde demokrasiye geçiş yaşamamıştı ve bu geçiş süreci sadece Mısırlıları değil, bölge ülkeleri ve küresel güçleri de yakından ilgilendirmekteydi. Bu süre zarfında, rejimin en güçlü muhalefeti olan ve yasaklı 80 yıllık İslami hareket Müslüman Kardeşler iktidara geldi. Ancak Müslüman Kardeşlerin iktidarı, demokrasinin inşası ve yerleşmesi yerine, yeni isyanlara yol açtı ve 3 Temmuz 2013'te askeri bir darbeyle sona erdi. Sürecin demokrasi açısından başarısızlıkla bitmesi, öncelikle Mısır'ın kendi şartları ve siyasi aktörleriyle ilgili olsa da, bölge ve Arap isyanlarının geleceğine dair sonuçlar ortaya koymuştur. Söz konusu dönemi demokratikleşme yaklaşımları açısından inceleyen bu tez, Mısır'daki 2011-13 geçiş sürecinin başarısızlığını, aynı zamanda bölgedeki demokrasi eksikliğinin de sebeplerinden olan sekülerleşme konusuyla ilişkilendirmektedir. Bu bağlamda tez, Müslüman Kardeşler liderliğinin sekülerizmi ve dolayısıyla çoğulculuk ve demokratik yönetişim gibi liberal demokrasi ilkelerini benimsememiş olmasının sonuç üzerinde belirleyici olduğunu savunmaktadır.

This thesis analyses the political era in Egypt from the fall of longtime authoritarian ruler of Egypt Hosni Mubarak in February 2011 to the removal of country's first democratically elected President Mohammed Mursi from power by the military in July 2013 from the perspectives of democratization theories and arguments. During the `Arap Spring` uprisings, Egyptians succeeded in making Mubarak resign after a 18 day protests and this ushered in a transitional political process bearing a democratization opportunity for them. Egypt had not experienced a democratic transition process before 2011 like many countries in the Middle East and North Africa and this transition process did not only concern Egyptians but also regional countries and global powers. Within this period of time, the 80 year old Islamist movement Muslim Brotherhood, which had been banned and the most powerful opposition of the regime came to power. However, Muslim Brotherhood rule did not lead to democracy building and consolidation but instead caused new uprisings and ended with a coup d'etat on July 3, 2013. The ending of the process with failure with regard to democratization presented conclusions concerning the future of the region and the Arab uprisings, even it was primarily related to Egypt's own circumstances and political actors. This thesis studied the period from the perspectives of democratization approaches and explains the failure of 2011-13 transition process with secularization issue, which is also one of the reasons for lack of democracy in the region. Within this context, the thesis argues that lack of Muslim Brotherhood leadership's adoption of secularism and principles of liberal democracy such as pluralism and democratic governance was the determining factor on the outcome.